به نام بلوچستان به کام پاکستان

همه ساله با آغاز فصل برداشت خرما در جنوب شرق کشور این محصول با ارزش به صورت فله ای به کشور پاکستان و برخی از ممالک حوزه خلیج فارس منتقل و پس از بسته بندی به نام همان کشورها صادر می شود و حسرت نخلکاران استان و خصوصاً شهرستان خاش برای برند سازی این محصول همچنان ادامه دارد و دست دلالان به جیب خرماکاران این استان دراز شده و حاصل دسترنج یکساله نخلکان را یک شبه به قیمت اندک به دست می آورند و شیرینی برداشت این محصول را به کام نخلکاران تلخ میکنند.
به گزارش تفتان ما، پس از گذشت روزهای برداشت خرما که اکثرا به صورت سنتی توسط کشاورزان انجام می شود برای بسیاری از کشاورزان جنوب شرق کشور چیزی جز آه سرد روزهای کار و تلاش در تابستان سوزان چیزی به جا نمانده است و این تراژدی غم انگیز هرساله کام نخلکاران را تلخ میکند و عرق سرد بر جبین آنها نقش میبندد.
استان سیستان و بلوچستان از نظر سطح زیر کشت خرما رتبه نخست و در زمینه تولید محصول خرما رتبه دوم کشور را دارد اما هرساله با آغاز برداشت محصول مقوی و پرارزش خرما در جنوب شرق کشور کشاورزان و نخلکاران این مناطق و به خصوص شهرستان خاش که سطح زیادی از نخلستان های استان را به خود اختصاص داده است با دغدغه ای به اسم قیمت خرما و وجود دلالان دست و پنجه نرم می کنند و حاصل از زحمت آنان در جیب دیگران سرازیر می شود و تولیدکنندگان واقعی این محصول ناشناخته می مانند.
* خرمای سیستان و بلوچستان سابقه 2 هزارساله دارد
کشت خرما در سیستان و بلوچستان از سابقه دو هزار ساله برخوردار است، به طوری که نخستین درختان خرمایی که در تاریخ بلوچستان از آن نام برده شده است، 327 سال قبل از میلاد مسیح توسط سپاه اسکندر مقدونی به این منطقه وارد شده است.
محصول استراتژیک خرما که پس از چندماه زحمت و ریختن عرق جبین کشاورزان و نخلکاران این مناطق گرم و سوزان به دست می آید، دلالان با قیمتی معادل یک سوم و یا کمتر از نخلکاران خریداری و آن را به واسطه های شهرهای دیگر می فروشند و این داستان غم انگیز کام نخلکاران خاشی را تلخ کرده است.
* مشکلات صنعت خرما و افت شدید قیمت محصول ایران
یکی دیگر از مشکلات نخلکاران نبود یک برند و نام نشان و هویت برای محصول خرما در این شهرستان و استان است چرا که خرمای این مناطق ارگانیک و بهترین خرماهای کشور است و عدم وجود امکانات لازم از قبیل سردخانه، نگهداری و صادرات، وجود نخلستانهای فرسوده و کم بهره، بروز آفت و بی توجهی سازمان کشاورزی در کنترل آفت نخلستانها به صورت کارآمد و افزایش روز افزون نهاده های تولید و خشکسالی از مهم ترین موانع پیش روی این محصول گران مایه در سیستان و بلوچستان و شهرستان خاش به شمار می رود که با رفع آن می توان بهره وری این محصول را بالا برد.
شهرستان خاش در زمینه تولید خرما جایگاه بسیار مهمی در سطح استان دارد و حتی در گذشته از نخل خرما بعنوان مهریه استفاده می شده و ایجاد اشتغال و درآمد مناسب را از عمده مزایای این محصول می توان نام برد.
از نگاه کارشناسان و فعالان حوزه تولید خرما، توسعه بالنده این بخش از کشاورزی منوط به افزایش مصرف داخلی و توسعه صادرات است که با اتکا به صنایع تبدیلی، محقق خواهد شد.
* هیچ مسئولی راهکاری برای ضررهای نخلکاران پیشنهاد نمی دهند
شهنوازی یکی از نخلکاران منطقه مرزی روتک در این خصوص به خبرنگار ما گفت: اقتصاد تک محصول این منطقه بر پایه خرما بنا شده است و جوانان و اهالی این منطقه بر همین شیوه منطبق شده و خیلی از مسئولان پشت تریبون اعلام میکنند که خرما را به دلالان نفروشید اما همین افراد به کشاورزان نمیگویند اگر نفروشیم چگونه زندگی زندگی خود را بگذرانیم و هیچ تسهیلاتی به کشاورزان پرداخت نمی شود.
وی بیان کرد: مرز روتک در مسیر قاچاق انواع کالا قرار دارد و وقتی پس از گذشت چندین ماه صبر و انتظار مجبوریم در نهایت محصول خود را با قیمتی بسیار نازل تر ازسال قبل در بازار به دلالان بفروشیم و اکثرا هم با مشکل نقدینگی مواجه باشیم با توجه به وضعیت خاص منطقه، مشکلات مختلفی به وجود می آید و جوانان و اهالی این منطقه که این وضعیت را می بینند رو به شغل های کاذب می آورند و باید دولت فکری به حال ما بکند و از نخلکاران حمایت کند.
* وجود دلالان هرساله در این مناطق به امری طبیعی و عادی تبدیل شده
ایرندگانی یکی دیگر از نخلکاران خاشی نیز به خبرنگار ما گفت: وجود دلالان هرساله در این مناطق به امری طبیعی و عادی تبدیل شده و در این زمان از سال عده ای افراد غیر بومی شروع به خرید خرما می کنند.
وی تصریح کرد: کشاورزان برای خرید کود کلی هزینه پرداخت می کنند و تنها منبع درآمد و معشیت آنها فروش خرما است و مجبور هستند برای پرداخت قرض ها و هزینه های زندگی خرمای خود را با هرقیمتی که پیشنهاد می شود بفروشند.
وی بیان کرد: دلالان به قیمت خیلی کم خرمای با کیفیت را از ما خریداری میکنند و با چندین برابر افزایش قیمت در بازار به فروش می رسانند و درواقع بیشترین سود را دلالان به جیب میزنند.
* برداشت خرمای ارگانیک از منطقه مرزی روتک شهرستان خاش
مدیرجهاد کشاورزی شهرستان خاش در گفت و گو با خبرنگار تفتان ما اظهار کرد: کار برداشت خرمای ارگانیک از سطح سه هزار و 200 هکتار از نخیلات بارور این منطقه آغاز شده و تا اواسط شهریورماه ادامه دارد.
امان الله طوقی با بیان اینکه سطح زیر کشت خرما در این شهرستان خصوصاً منطقه رو تک به دلیل آب فراوان و اراضی مساعد سال به سال در حال توسعه است،گفت: در صورتی که از دریای آبی که در عمق کم اراضی این منطقه موجود است برای توسعه نخیلات استفاده نشود، کشور پاکستان با بهره برداری بی رویه و زیاد، لطمات و خسارات فراوانی به بخش کشاورزی منطقه وارد خواهد کرد.
* با تکمیل راه خاش به روتک دست دلالان کوتاه می شود
وی بیان کرد: با تکمیل راه خاش به روتک و راه اندازی بازارچه مرزی و کارگاههای شستشو و بسته بندی خرما بزودی شاهد توسعه و رشد اقتصادی هستیم و از صادرات فله ای با قیمت بسیار پایین خرما به کشورهای پاکستان و افغانستان جلوگیری بعمل می آید.
طوقی با بیان اینکه از شش هزار و 600 هکتار نخیلات منطقه روتک سه هزار و 400 هکتار آن غیر بارور است، گفت: به دلیل اینکه سطح آب در این منطقه بالا است نیمی از نخلستان ها به صورت دیم بوده و نیاز به هیچگونه آبیاری ندارد.
وی تصریح کرد: خرمای تولیدی روتک از نوع ربی است و بعنوان محصول ارگانیک از طریق شرکت سرس آلمان مورد تایید قرارگرفته است.
طوقی گفت: متاسفانه خرمای تولید شده استان به دلیل نبود صنایع بسته بندی و سایر مشکلات توسط تجار دیگر استان ها خریداری و با نام و نشان دلخواهشان به فروش می رسد و مقادیر زیادی از خرماهای تولیدی استان نیز بوسیله تجار خارجی به صورت ارزان و فله ای و با قیمت نازل خریداری و پس از انتقال در دیگر کشورها با نام و نشان جدید و با قیمت های گزاف در بازارهای جهانی عرضه می شود.
وی بیان کرد: متاسفانه از نظر بسته بندی خرما نه تنها شهرستان خاش بلکه تمام کشور نسبت به سایر کشورها عقب مانده است و در این راستا کشور مراکش در حالیکه از نظر تولید خرما در رده های پایین قرار دارد اما از نظر صادرات به دلیل بسته بندی جذاب و شیک در جهان در رده دوم قرار دارد.
* چهار نفر از نخلکاران پروانه بهره برداری ارگانیک دریافت کردند
طوقی اذعان کرد: برای چهار نفر از نخلکاران عمده به نمایندگی از سایر کشاورزان پروانه بهره برداری ارگانیک صادر شده است که میتوانند خرمای تولیدی این منطقه را به تمامی نقاط دنیا صادر کنند.
وی گفت: میزان عملکرد در باغات نخیلات در هر هکتار به صورت دیم 1500 کیلوگرم و در باغات آبی 4500 کیلوگرم است.
طوقی با بیان اینکه خرمای این منطقه به دلیل هوای گرم و خشک از کیفیت بسیار مناسب برخوردار است، اذعان کرد: در نخلستانهای روتک از هیچگونه کود و سمی استفاده نمی شود و در داخل و خارج از ایران خصوصاً کشورهای حوزه خلیج فارس، پاکستان و افغانستان طرفداران زیادی دارد.
وی بیان کرد: با توجه به بازار پسندی محصول خرما افزون بر 22 تن آن از سال گذشته از طریق مرز آذربایجان شرقی به مقصد ترکیه آغاز شده است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خاش با بیان اینکه بیش از 6 هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در این نخلستان ها مشغول به فعالیت هستند، گفت: تا پایان فصل برداشت بیش از 10 هزار تن خرما برداشت و به بازار مصرف داخل و خارج کشور عرضه می شود.
وی ادامه داد: شغل اصلی مردم مناطق ایرندگان، کارواندر و روتک در شهرستان خاش، کشاورزی در باغات نخیلات است.
طوقی اذعان کرد: سطح نخیلات شهرستان خاش هفت هزار و 800 هکتار است که یک هزار و 200 هکتار مربوط به مناطق ایرندگان و کارواندر و الباقی مربوط به منطقه مرزی روتک است.
* نبود بخش خصوصی مهمترین مشکل نخلکاران خاشی است
وی گفت: این استان با وجود تولید بهترین خرما متاسفانه به علت نبود سرمایه گذاری مناسب و مشارکت کمرنگ بخش خصوصی جایگاه مناسب و بالایی در بازارها ندارد در حالی که استان هایی با رتبه پنجم و ششم تولید خرما، به سبب بسته بندی و فرآوری وضعیت مناسب تری در مقایسه با این استان دارند.
طوقی ارقام خرمای خاش را ربی، مضافتی، هلیله، زردان، کروچ و زاهدای برشمرد و افزود: شهرستان خاش بخاطر تنوع آب و هوایی و اقلیم مناسب به ایران کوچک شبیه است، بطوریکه در وستاهای حاشیه تفتان انواع میوه های سردسیری از قبیل زردآلو، هلو، گردو، بادام و در منطقه ایرندگان انواع مرکبات و خرما و همچنین در دشت وسیع گوهرکوه و منطقه پشتکوه باغات بزرگ پسته و در شرق شهرستان وجود دارد.
وی اظهار کرد: علاوه بر این محصولات، محصولات دیگری همچون برنج، گندم، ذرت،دانه های روغنی، زیره، کنجد، انواع سبزی و صیفی و حتی زعفران در این شهرستان کشت می شود.
* اقدامات لازم برای برندسازی خرمای ایران آغاز شده است
مدیرکل دفتر حمایت از مالکیت صنعتی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این زمینه به یکی از رسانه ها گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت بر حسب وظیفه در حوزه تجارت که تصمیم دارد محصولات منحصربفرد ایران را که امتیاز صادرات دارند و یکی از آنها خرما است، را در سازمان جهانی مالکیت فکری ثبت کند.
محمود میرصالحی افزود: وظیفه این سازمان جهانی مالکیت فکری ثبت جهانی کالاهای کشورهای مختلف است که ثبت جهانی کالاهای ایرانی از سال 90 به صورت جدی آغاز شد.
وی با بیان اینکه اقدامات لازم برای ثبت جهانی کردن خرمای ایران در دستور کار قرار دارد، گفت: حفظ شهرت و جایگاه محصولات داخلی، افزایش درآمد و بهره وری بیشتر برای کشاورزان از جمله مزایای ثبت جهانی محصول خرما است.
محمود میرصالحی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، فارس، اهواز و خوزستان از جمله استان هایی هستند که بیشتر تولیدات خرما را در کشور دارند، ادامه داد: باید برای محصول خرمای هر منطقه از کشور برندسازی کرده و ابتدا مقدمات ثبت داخلی آن را انجام و سپس آن را در فهرست محصولات جهانی ثبت کنیم.
به گزارش خبرنگار تفتان ما؛ چاره اندیشی مسئولان برای رونق اقتصاد سنتی جنوب شرق کشور که به مزیت این منطقه تبدیل شده است و سرمایه گذاری در راستای ایجاد صنایع تبدیلی و ایجاد سود افزوده خرما می تواند گامی موثر در راستای تحول اقتصادی و افزایش تولید ملی و حمایت از نیروی کار بومی در استان سیستان و بلوچستان باشد و به منظور پیشگیری از ایجاد ضایعات در روند تولید محصولات کشاورزی در مراحل برداشت، حمل و نقل، انبارداری و عرضه باید با برنامه ریزی مدون در راستای توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی از بروز زیان های بیشتر جلوگیری و حداکثر ارزش افزوده را ایجاد کرد.