مجتبی شجاعی (پژوهشگر)| با بررسی دو واژه مصرف و مصرف زدگى مشخص مى شود که پایه مصرف بر مبنای تامین نیازهاى حقیقى و طبیعى جامعه است ، در حالى که تجمل ، مصرف گرایى و مصرف زدگى، ریشه در نیازهاى کاذب و زیاده خواهى هاى جامعه دارد. در حقیقت این نیازهاى کاذب و غیرضرورى انسان هاست که آنان را به سوى انواع اسراف ها و زیاده خواهى ها سوق مى دهد و از آنان انسان هایى مصرف زده مى سازد.
مصرف گرايي عامل رکود و تخريب رشد، توسعه و از بين رفتن سرمایه است. مصرف گرايي از يك نگاه در معناي مصرف نامتعارف است كه نياز فيزيكي فرد را برطرف نمي سازد، بلكه نياز كاذب فرد يا افراد را كه گاه به تقليد از ديگران، تبليغات، شرايط مادي ايجاد شده برطرف مي سازد.
استان سیستان و بلوچستان با 187000 کیلومتر مربع وسعت که 11 درصد مساحت کشور را شامل میشود و دارابودن 2700000 نفر جمعیت جوان با شاخص 32 درصد جوانی و دارابودن1400 کیلومترمرز و فاصله نسبتا زیاد استان در بسیاری از شاخصها با سایر نقاط کشور که البته با تلاش و همت دولت و خدمات نظام در حال کاهش میباشد شرایط خاصی را در بافت اجتماعی ، اقتصادی و صنعتی استان رقم زده است که این نوع ساختار نیاز به کاووش و کناکاشهای عالمانه و آینده پژوهی مبتنی بر واقعیات و دوری از تعارفات است .
متاسفانه در چنین شرایطی استان سیستان و بلوچستان که در حال جستجوی شرایط رشد و بالندگی و اشتغال است و توجه خاصی به حوزه های اقتصادی استان نیز از سوی کارگزاران و دولت معطوف شده است ، مادامی که زیر بنای مناسب تولید و در‌آمدی وجود نداشته باشد و در عین حال بر مصرف تأکید شود، آسیب‌های متعددی استان را تهدید خواهد نمود و زمینه برای تامین نیازهای کاذب از مسیرهای غیرقانونی را نیز بیشتر فراهم می آورد..
در استان سیبستان و بلوچستان به رغم ماهیت و جهت‌گیری معنوی و بافت سنتی و باورهای اخلاقی جامعه ، به علل مختلف ارزشهای مادی روند فزاینده ای به خود گرفته است که البته علی رغم اینکه هنوز به پای بسیاری از نقاط کشور نمیرسد اما سرعتش زیاد است و میتواند بسیاری ارزشهای اجتماعی را نیز متاثر سازد .
هر اندازه توزیع ثروت و در‌آمد در درون جامعه نامتوازن باشد روحیه‌ی مصرف‌گرایی رواج و گسترش سریع‌تری در درون جامعه خواهد داشت، به علاوه منبع کسب در‌آمد، عامل اساسی برای روحیه‌ی مصرف‌گرایی خواهد بود. بدین صورت در‌آمدهای کلان که از طریق اقتصاد پنهان و مشاغل کاذب تامین میشود به خاطر این که از طریق تولید حاصل نمی‌شود، روحیه‌ی مصرف گرایی و تجملات را نیز سریع‌تر رواج می‌دهد و در این بین اقلیتی با درامدهای کاذب مبلغ مصرف گرایی و زندگی لوکس میشوند و عده ای نیز تماشاگر لوکس گرایی آن اقلیت و عده ای نیز سعی در طی مسیر ان اقلیت برای جستجوی زندگی ارمانی میگردند که در این جامعه آسیب دیده و مشاغل کاذب رونق و امنیت مردم متاثر این موضوع میگردد.
علاوه بر این، تاکیدات فراوان دین اسلام بر امر "صرفه جویی" به عنوان عاملی در راستای اعتدال فردی و اجتماعی زندگی بشر و دوری از پیامدهای مادی و اخلاقی مصرف زدگی نیز پیش روی ما قرار دارد که صرفه جویی را همچنین به رفتاری دینی بدل ساخته است که در این بین نقش علما و روحانیون شیعه و سنی و ایمه جمعه و جماعت در ایفای نقش خود در بازدارندگی مصرف گرایی و بی توجهی به ابصار اجتماعی نقشی مهم است بعلاوه اینکه با توجه به بافت استان و حرمت گذاری و ارزش گذاری خاص مردم به علمای دینی ، این نقش پررنگ تر میگردد.
به نظر می رسد امروزه و در نزد ایرانیان و در میان اقشار مختلف مردم، «مصرف» هرچه بیشتر، به یک امتیاز اجتماعی و ابزاری جهت نشان دادن منزلت بالای اجتماعی افراد بدل شده است. به طوری که امروزه در میان قشر عظیمی از خانواده های برخوردار و حتی نا برخوردار جامعه ما آنچه موسوم به «لوکس گرایی» و میزان مصرف یک خانواده از کالا و خدمات لوکس، میباشد عاملی مهم در نیل به منزلت اجتماعی بالاتر تصور می شودکه باید چشم بیدار جامعه مراقب این آسیب جدی در بافت اجتماعی استان نیز باشد که خدای ناکرده در استان به یک چالش جدی تبدیل نگردد و خدای ناکرده روزی نرسد که شکاف هاى طبقاتى و شکاف بین فقیر و غنى را بیشتر و عمیق تر کند و باز حوزه چالش از جامعه و اقتصاد استان به امنیت رسوخ کند.