مردم خونگرم و مهمان نواز شهرستان نیکشهر با جذابیت های فراوان گردشگری واقع در جنوب سیستان و بلوچستان همواره در طول سال به ویژه تعطیلات نوروز آماده استقبال از گردشگران و مسافران هستند.
به گزارش ایرنا شهرستان نیکشهر واقع در قلب بلوچستان، برخلاف تصور برخی از هموطنان منطقه ای خشک و کویری نیست بلکه با داشتن جاذبه های طبیعی متنوع به ویژه در فصل بهار همراه با تولد دوباره طبیعت، پذیرای مسافران و گردشگران زیادی است.
آب و هوای شهرستان نیکشهر در تابستان گرم و خشک و در زمستان معتدل است، بادهای باران آور موسمی در فصل تابستان و بادهای باران آور غربی در فصل زمستان در این منطقه موجب بارش های پراکنده می شود.
این شهرستان که در قدیم گِه نام داشته به معنی گهتر و بهتر در زمان پهلوی سال 1320 به نیکشهر تغییر نام پیدا کرده است.
شهرستان نیکشهر با آثار تاریخی و باستانی فراوان و جاذبه های طبیعی مانند باغات میوه های گرمسیری، نخلستان های بزرگ، شالیزارهای وسیع، آبشارهای متعدد، چشمه های آبگرم، حیات وحش با گونه های نادر جانوری و گیاهی یکی از مناطق بسیار زیبا در سیستان و بلوچستان است.
تنگه سرحه، آبشار شالمال، منطقه گرگان، روستای شگیم، بلپیر، چشمه های آب گرم شیرآباد، آهوران، نکهچ، آبشارهای زیبای گلیک، گواتامیچ و اوگینک در بخش لاشار همگی گوشه ای از جلوه های خدادادی شهرستان نیکشهر است.
نیکشهر علاوه بر آثار تاریخی حائز اهمیت با داشتن جاذبه های طبیعی فراوان نظیر نخلستان های قدیمی، میوه های گرمسیری، شالیزارهای برنج، چشمه های آبگرم و آبشارهای طبیعی به عنوان یکی از قطب های ویژه گردشگری در سطح استان پر جاذبه سیستان و بلوچستان به حساب می آید و چشمه های آب گرم منطقه به سبب داشتن املاح معدنی، خواص طبی و شفا بخش برای برخی بیماری ها، همواره پذیرای گردشگران بسیاری است.
روستاهای شگیم، نکهچ، کهورکان، گرگان، هیچان، بلپیر، بنت، شالمال، تنگه سرحه و غیره از جمله مهمترین مناطق گردشگری شهرستان نیکشهر محسوب می شوند.
**مناطق تفریحی و گردشگری شهرستان نیکشهر
*تنگ سرحه
تنگ سرحه با 23 کیلومتر طول در 55 کیلومتری شمال غربی نیکشهر واقع شده و جاده ای که از این منطقه عبور می کند با ارتفاع زیادی از حاشیه رودخانه که بعضأ در برخی از قسمت ها به بیش از 40 متر از حاشیه رودخانه می رسد، به این منطقه جذابیت بیشتری بخشیده است.
وجود آب جاری و روان با چشمه های آبگرم، پل های تاریخی از جمله پل دادشاه با نمایی بسیار زیبا، گونه های منحصر بفرد گیاهی که نادرترین آن گونه گیاهی گز روغن است و باغات میوه، نخل های تنومند و زمین های شالیزار در حاشیه رودخانه به صورت پلکانی از دیگر جاذبه های این تنگه زیبای تاریخی است.
*منطقه گردشگری شگیم
روستای شگیم در 28 کیلومتری مرکز شهر نیکشهر از توابع بخش مرکزی دهستان هیچان است.
راه این روستا از سه راهی هیچان و شگیم به فاصله 12 کیلومتری از مسیر ترانزیتی چابهار - نیکشهر - ایرانشهر قرار دارد.
شگیم به دلیل داشتن جاذبه های گردشگری و تفریحی یکی از زیباترین روستاهای جنوب سیستان و بلوچستان است.
آبشارها، چشمه سارها، آب و هوای دلپذیر، باغ های پر میوه با محصولات کم نظیر گرمسیری و سردسیری در کنار خانه های مسکونی حاشیه رودخانه به صورت پلکانی، مناظر بدیعی را در شگیم ایجاد کرده است.
رودخانه شگیم از ارتفاعات کوههای چانف و برشک بخش آهوران سرازیر و پس از سیراب کردن زمین های کشاورزی حاشیه روستا و شهر نیکشهر به دریای مکران (عمان) می ریزد.
آبشارهای شندوک، کلگان و تاسکان نیز از دیگر جاذبه های منحصر به فرد و تامل برانگیز شگیم است چرا که آب آنها در تابستان خنک و در زمستان گرم است.
روستای زیبای شگیم شامل 2 روستا (شگیم بالا و پایین ) دارای چشم اندازهای دل انگیز و دل نواز است.
*منطقه گردشگری گرگان
منطقه گردشگری گرگان در 60 کیلومتری شمال نیکشهر و قسمت شمالی دهستان مهبان از توابع بخش مرکزی قرار گرفته است.
گستره این منطقه گردشگری 200 هکتار با جمعیتی بالغ بر 230 خانوار است، ارتفاع آن از سطح دریا در بلندترین نقطه به هزار و 500 متر می رسد، کوههای بلند آن ادامه بلندترین ارتفاعات شهرستان یعنی کوههای آهوران است.
طبیعت سرسبز، چشمه های جاری آب، دره های عمیق که 2 طرف آن را درختان سر سبز خرما، انجیر و انواع مرکبات و میوه های سردسیری نظیر سیب و هلو فرا گرفته است، از جاذبه های طبیعی این منطقه گردشگری قلمداد می شوند.
*منطقه گردشگری بلپیر
منطقه گردشگری بلپیر در 17 کیلومتری غرب نیکشهر به طرف بخش بنت و از توابع بخش مرکزی این شهرستان است.
گستره این منطقه 35 هکتار است که 22 هکتار آن را مزارع کشاورزی و نخلستان تشکیل داده و دارای جمعیت 100 خانواری است.
از مزیت های منطقه وجود رودخانه پر آب زاران، نخلستان ها و باغات کشاورزی در 2 طرف رودخانه است که یکی از تفرجگاههای بسیار زیبا در بخش مرکزی به شمار می رود و مهمترین محصولات آن خرما، مرکبات، انبه، یونجه و انواع سبزیجات است.
*شالمال یا شالمار
منطقه شالمال در 13 کیلومتری نیکشهر و شرق روستای جلائی کلگ از توابع بخش مرکزی قرار دارد.
از مزیت های شالمال وجود آبشار بسیار زیبایی است که آب زلال آن سرتاسر منطقه را فرا گرفته و طبیعتی بسیار سرسبز و دلنشین را ایجاد کرده است.
وجود حیواناتی نادر چون خرس سیاه این منطقه را در محدوده مناطق حفاظت شده استان سیستان و بلوچستان قرار داده است.
*آبشار روک
آبشار زیبا روک با 53 متر ارتفاع در چهار کیلومتری منطقه گردشگری شالمال قرار دارد و طبیعتی بکر و زیبا برای طبیعت گردان و کوهنوردان ایجاد کرده است.
*چشمه آب معدنی چانف
این چشمه در فاصله حدود 100 کیلومتری شهرستان نیکشهر از توابع بخش لاشار و در فاصله 18 کیلومتری چانف مرکز بخش آهوران واقع شده است این چشمه آب معدنی در میان کوههای منطقه قرار دارد.
آب این چشمه دارای املاح معدنی است که خواص طبی و طبیعی زیادی از جمله در دفع سنگ کلیه دارد.
*آبشار گلیک
یکی از مکان های تفریحی و گردشگری شهرستان نیکشهر آبشار گلیک در بخش لاشار حوزه دهستان لاشار جنوبی در روستای جاکس است این آبشار که یکی از زیباترین آبشارهای منطقه است 6 متر ارتفاع دارد و به صورت پلکانی با حوضچه های زیبا و صخره ای نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
وجود پوشش گیاهی نادر و گیاهان دارویی در مسیر آبشار از دیگر جاذبه های دیدنی آن است.
این آبشار در فاصله 69 کیلومتری نیکشهر و یک و نیم کیلومتری روستای جکس در کنار جاده ترانزیتی چابهار - ایرانشهر قرار دارد.
شهرستان نیکشهر با داشتن سابقه تاریخی درخشان در برگیرنده آثار تاریخی و باستانی فراوانی است که از دیدگاه باستان شناسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در محدوده فعلی شهرستان بیش از 200 اثر تاریخی شامل قلعه ها، محوطه های تاریخی و پیش از تاریخ و سنگ نگاره ها قرار دارد.
باستان شناسان با توجه به وجود تمدن های پراکنده از هزاره های سوم و چهارم و غارهای قبل از میلاد و حفاری در محوطه باستانی کشیک قدمت این شهر را بیش از پنج تا هفت هزار سال تخمین می زنند.
آثار موجود در این شهرستان در چهار گروه تقسیم بندی شده اند:
1-بناهای تاریخی دوران اسلامی، مساجد، قلاع و آب انبارها
2-تپه ها و محوطه های بیش از تاریخی- دوران تاریخی و اسلامی
3-سنگ نگاره ها
4-درختان شامل انجیر معابد، انبه، تمبرهندی و چنار
مهمترین آثار این شهرستان شامل: قلعه نیکشهر، محوطه باستانی کشیک، محوطه چهل دختران، مسجد عبد القادر، کوه هاتین گت، قلعه چانف، قلعه اسپکه و قلعه بنت است.
**آثار تاریخی شاخص شهرستان نیکشهر
*قلعه نیکشهر
قلعه نیک شهر در قسمت غربی شهر نیکشهر در حاشیه رودخانه گنگ واقع شده است که قدمت آن به دوره صفویه بر می گردد.
این قلعه محل حکم رانی طایفه شیرانی و بلیده ای بوده است.
بناهای قلعه که در قسمت شمالی آن قرار دارد دارای 305 متر مربع زیربنا شامل مسجد، منطقه حاکم نشین، آشپزخانه، حمام و دستشویی است.
این قلعه در سال 1307 بر اثر تسلط قوای دولتی مورد تخریب قرار گرفت و 12 بهمن سال 81 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
*محوطه چهل دختران
در قسمت غربی شهر نیکشهر در حاشیه رودخانه گنگ و کنار جاده ترانزیتی چابهار - نیکشهر و ایرانشهر واقع شده و قدمت آن از دوره اشکانی است.
سطح محوطه دارای آثاری از نوع سفال های قرمز رنگ است و می توان سفال های لعابدار دوران اسلامی را در سطح محوطه مشاهده کرد.
آثار معماری آن شامل بناهای مربع، مستطیل شکل و هشت ضلعی است و مصالح بکار رفته در آنها آجر سفال قرمز رنگ است.
این محوطه در یکم اردیبهشت 1345 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
*قلعه بنت
این قلعه توسط رئیس سلیمان جد طوایف شیرانی در دوره قاجاریه بر روی تپه ای به ارتفاع 6 متر و مساحتی حدود هزار و 700 متر مربع در بنت ساخته شده است.
مصالح بکار رفته در بنا از چوب، خشت و کاه گل است.
این بنا در تاریخ 12 بهمن سال 81 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
*قلعه اسپکه
قدمت آن از قرون میانی اسلامی است و توسط میر نصیر خان از طایفه رند ساخته شده است و تاریخ ساخت بنا به 760 سال پیش بر می گردد که 12 بهمن سال 81 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
*قلعه چانف
قدمت این قلعه از دوره قاجاریه است این قلعه در زمان میر اولیاء خان مبارکی همزمان با عهد ناصر الدین شاه قاجار ساخته و در سال 1324 هجری قمری توسط فرزندش تکمیل شده است.
مهمترین تزئینات بنا مربوط به درها و پنجره های منبت کاری شده است.
*مسجد عبد القادر
در قسمت غربی شهر نیکشهر در حاشیه رودخانه گنگ و قسمت شمال قلعه تاریخی نیکشهر واقع شده و قدمت آن از دوران پهلوی است.
مسجد عبد القادر به عنوان نخستین مسجد جامع نیکشهر در سال 1293 هجری قمری در زمان سعید خان دوم شیرانی حاکم وقت بلوچستان ساخته شده است.
مسجد دارای 2 شبستان و یک ایوان است و وجود کتیبه ای در بدنه مسجد تاریخ ساخت و سازنده مسجد را نشان می دهد.
این بنا در تاریخ 12 بهمن سال 81 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در سال 1387 به همت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مرمت و باز سازی شده است.
**صنایع دستی نیکشهر
شهرستان نیکشهر دارای میراث غنی و بنام صنایع دستی حاصل ذوق و سلیقه زنان و مردان هنرمند این دیار است این صنایع که مهمترین منبع درآمد خانوارهای روستایی و عشایری محسوب می شود شامل سوزن دوزی، حصیربافی، سکه دوزی، سفالگری، طلاسازی و آهنگری است.
در این بین هنرسوزن دوزی و حصیربافی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
سوزن دوزی
هنر سوزن دوزی را عصاره درد دل های زنانه و بازتاب خاطرات تلخ و شیرین قومی در طول تاریخ برشمرده اند که خود آمیزه ای ذهنی از آهنگ و ریتم حرکت دست هاست که منجر به پدید آمدن آثاری جاودانه بر تار و پودی سرد و بی روح می شود.
دختران این دیار با انتخاب نخ و پارچه، طرح ها و نقش هایی جسورانه و بدیع می آفرینند.
سکه دوزی
سکه دوزی به دلیل مصارف تزئینی و زینتی اش پس از سوزن دوزی جایگاه ویژه ای در صنایع دستی بلوچستان دارد.
در این هنر از مواد اولیه مانند آینه های ریز و درشت، پولک، منجوق و مروارید، خرمهره، دکمه صدفی، نوار یراق، پارچه، سکه و صدف استفاده می شود.
محصولات آن بیشتر در جشن ها، مراسم شادی و ازدواج مورد استفاده قرار می گیرد.
حصیربافی
یکی دیگر از هنرهای دستی زنان و مردان شهرستان نیکشهر هنرحصیر بافی است.
ماده اولیه آن از برگ درخت خرما و درخت داز تهیه می شود و تولیدات آن شامل سفره، زیرانداز، پرده و انواع وسایل تزئینی است.
** غذاها
انباگ
انباگ با استفاده از سبزی شنبلیله تهیه می شود.
سبزی شنبلیله را پس از تمیز کردن ریز می کنند تا کاملاً یکنواخت شود و بعد داخل تشت های بزرگ چنگ می زنند تا کاملاً خرد شده و آب پس دهد، سپس آن را داخل کیسه ای تمیز ریخته و به اندازه ای آن را می شویند تا کاملاً آب سبز آن خارج و تلخی آن از بین برود.
در ادامه داخل دیگ روغن ریخته و وقتی که روغن داغ شد شنبلیله را داخل آن ریخته و بعد از یک ساعت گوشت مرغ و ادویه مخصوص را به آن اضافه کرده و شعله گاز را ملایم کرده تا کاملاً بپزد.
شهرستان نیکشهر با 396 روستا، چهار بخش بنت، لاشار، آهوران و مرکزی و 141 هزار و 894 نفر جمعیت با 37 هزار و 207 خانوار در فاصله 510 کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.