رمضان‌خوانی که در گویش محلی به آن «رَمَضونیکهَ» می‌گویند ویژه ماه مبارک رمضان در سیستان بوده که بازتاباننده احساس درونی و نمایشی از جایگاه رمضان در باور مردم این منطقه است.
ماه رمضان فارغ از همه دل مشغولی‌ها و شلوغی‌ها فرصت مناسبی است تا در گوشه‌ای خلوت کرده و به راز و نیاز با معبود خود بپردازیم و کوله بار یک سال خود را در مقابل معبودمان بگشاییم و بار خود را سبک تر کنیم.
این ماه فرصت مناسبی است تا تزکیه نفس را پیشه کنیم و تنها نخوردن و نیاشامیدن ملاکمان نباشد، دلمان را قلبمان را خانه‌تکانی کنیم، حواسمان به حق الناس باشد و استغفار و توبه از گناهان و طلب حلالیت از دوستان و آشنایان را فراموش نکنیم.
ماه رمضان اما در منطقه سیستان حال و هوایی دیگر دارد، رمضان‌خوانی که در گویش محلی به آن «رمضونیکه» می‌گویند آیین ویژه ماه مبارک رمضان در سیستان بوده که بازتاب دهنده احساس درونی و نمایشی از جایگاه رمضان در باور مردم این منطقه است و از شب نهم به بعد به این آیین معنوی و زیبا پرداخته می‌شود.
در این مراسم معنوی، به درستی نشان داده می‌شود که در سیستان، ماه رمضان دارای هویتی مستقل و قابل فهم است که مهمان خانه‌های مومنان می‌شود.
کارشناس میراث فرهنگی سیستان در این زمینه اظهار داشت: ماه مبارک رمضان در باور تمامی مسلمانان این است که همه در این ماه میهمان خداوند تبارک و تعالی هستند، اما در منطقه سیستان علاوه بر این حس زیبا، مردم بر باور زیبای دیگری نیز هستند و آن اینکه «رمضان خود میهمان خانه‌های ماست».
علیرضا خسروی افزود: در باور مردم این خطه، رمضانی که نام خوب و زیبای خداوند است، آمده و میهمان دل‌های ما شده، باید به پیشوازش برویم و گاو و گوساله‌ای برایش قربانی کنیم اگر هم گاو و یا گوساله‌ای نباشد حداقل می‌توان خروس یک‌ساله را برایش قربان کنیم.
گذاشتن نام رمضان برای فرزندان ذکور
وی ادامه داد: ماه مبارک رمضان در نظر مردم حوزه هیرمند از شخصیتی بزرگ، با ارزش و ارجمندی برخوردار است که مانند میهمانی ارزشمند، بر خیل و خانه و بود و باش مردم این دیار وارد می‌شود پس همگان باید احترامش را نگه دارند به همین دلیل است که در منطقه سیستان بسیاری از فرزندان ذکور در دیروز و امروز، نامشان رمضان است.
کارشناس میراث فرهنگی سیستان در این زمینه گفت: در سنت زیبای رمضان‌خوانی که در گذشته از ابتدای ماه مبارک و امروزه در شب‌های نهم به بعد انجام می‌شود، عده‌ای از مردم منطقه با نیت کمک به نیازمندان به درب خانه‌ها و منازل رفته و اشعاری را در بزرگی این ماه معنوی و ارجمند می‌خوانند.
رَمَضو آمد مهمانش کُنِه خُرسِ یَک سالَه رَ قُربانَش کُنِه
خُرسِ یَک سالَه کِه چیزِ نَمِئشَ گوُ وُ گوسالَه رَ قربانش کُنِه
رَمَضو الله الله رَمَضو رَمَضو الله خوش نُوم خُدا
خسروی گفت: ناگفته نماند که این سنت پسندیده و نیکو همچنان در این منطقه ادامه دارد. در این مراسم، صاحبان منازل و خانه‌ها به افرادی که رمضان‌خوانی می‌کنند هدایایی در حد وسع و توان به آنها می‌دهند.
سحرخوانی یا چاوشی، زیباترین پیوند انسان با پروردگار هستی
وی گفت: یکی دیگر از سنت‌های مردم سیستان در ماه مبارک رمضان، سحرخوانی یا چاوشی است، در گذشته ملا یا آخوند ده بر پشت بام رفته و با خواندن قرآن و اشعار عارفانه، اعلام سحر‌کرده و به این طریق بیدارباش می‌‌داده است.
وی ادامه داد: از زمان‌های دور و تا همین نزدیکی‌ها، مردم سیستان در مساجد آبادی و یا خانه‌های بزرگان جمع می‌شدند و به بیداری و خواندن قرآن می‌پرداختند و همانجا نیز سحری می‌خوردند، امروزه نیز برپایی نمازهای واجب به جماعت، سرکشی از بیماران و عیادت بزرگان و ریش‌سفیدان، رسیدگی به حال نیازمندان از سنت‌های رفتاری این ماه مبارک در میان مردم خطه سیستان است که هنوز هم پابرجا مانده و کمرنگ نخواهد شد.
وی ادامه داد: مردم سیستان چنین پذیرفته‌اند که آدمی به منزلت خویش در گیتی نخواهد رسید مگر به نیروی خرد، آدمی به زیبایی‌های هستی دست نخواهد یافت مگر به نیروی اراده، نیاکان ما چنین گفته‌اند که خرد و خواست آدمیت، رازهای جاودان هستی را می‌گشاید.