به گزارش خبرگزاری تابناک و به نقل از وبدا، محمدرضا غفارزاده رزاقی در نشستی که با محوریت روز جهانی عقب ماندگی ذهنی برگزار شد، با بیان این نکته اظهار داشت: عقب ماندگی ذهنی به ضعف این کارکردها و کمبود هوش گفته میشود عقب ماندگی ذهنی یک بیماری خاص نیست، بلکه اختلالی در رشد مغزی میباشد که به علل مختلف ایجاد میشود.
وی درخصوص اقدامات این گروه به منظور شناسایی و پیگیری عقب ماندگی ذهنی بیان کرد: غربالگری عقب ماندگی ذهنی در نظام بهداشتی توسط مراقبین سلامت و بهورزان براساس سوالات استاندارد، پرسشنامه تخصصی حوزه سلامت روان و همچنین تطابق با جدول رشدی و حرکتی انجام گیرد و در صورت مثبت بودن این غربالگری فرد به پزشک و کارشناس سلامت روان و رفتار ارجاع داده میشوند.
غفارزاده رزاقی افزود: در ادامه کارشناسان سلامت روان و رفتار پس از بررسی و ارجاع فرد به مراکز مربوطه، آموزشهایی را برای خانواده و اطرافیان شخص طراحی میکند.
وی در پایان درخصوص تعداد بیماران عقب مانده ذهنی تحت پوشش گفت: در حال حاضر، بیش از ۱۸۰ بیمار عقب مانده ذهنی در سطح مراکز و شبکههای تحت پوشش زیر نظر این معاونت شناسایی و تحت پیگیری است.
فرزانه فربخش، رییس گروه بیماریهای غیر واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: برنامه غربالگری نوزادان از سال ۸۴ با غربالگری بیماری کم کاری تیروئید نوزادان در نظام بهداشتی کشور آغاز و در سال ۱۳۸۶ با اضافه شدن دو برنامه غربالگری بیماری فنیل کتونوری و فاویسم گسترش پیدا نموده و با اضافه شدن غربالگری ۲۰ بیماری متابولیک ارثی دیگر در سال ۹۷، در حال حاضر به عنوان یکی از شاخصترین فعالیتهای بهداشتی در سالهای اخیر مطرح بوده است.
وی افزود: در این برنامه مراقبین سلامت مراکز خدمات جامع سلامت برای شناسایی نوزادانی که ممکن است با مشکلات و اختلالات متابولیک به دنیا بیایند، تنها با گرفتن چند قطره خون و انجام آزمایش غربالگری بیماریهای متابولیک مادرزادی، نوزاد را در مقابل خطر بروز بسیاری از بیماریهای ذهنی و جسمی محافظت میکنند. این آزمایش غربالگری، برای تشخیص نوزادان مبتلا به اختلالات متابولیک بسیار مفید است. بسیاری از این بیماری ها، در صورت تشخیص زود هنگام، قابل کنترل و درمان بوده و میتوان از بروز علایم شدید و خطرناک این بیماریها جلوگیری کرد. در صورت تاخیر در تشخیص و درمان، این بیماریها میتوانند مشکلات ذهنی و جسمی همچون عدم توانایی حرکتی، عقب ماندگی ذهنی، سوء تغذیه و عدم توانایی تکلم را به دنبال داشته باشند.
وی ادامه داد: کم کاری مادرزادی تیروئید عوارض جبران ناپذیری بر رشد و تکامل مغز و اعصاب مرکزی، رشد طولی و قد نوزاد بر جای میگذارد بیماری فنیل کتونوری در بدو تولد هیچگونه نشانه آشکاری ندارد و نوزاد در دو تا سه ماه اول زندگی، ظاهر کاملا سالمی دارد، ولی به تدریج علائم بیماری نمایان میشود. با گذشت زمان کودک دچار عقب ماندگی ذهنی میشود و اغلب ناآرام و پر جنب و جوش شده و تعادل عصبی خوبی ندارد. قدرت تکلم این کودک ضعیف و راه رفتنش دچار مشکل شده و عقب ماندگی ذهنی در این بیماری شدید است. همچنین کودک مبتلا، بیش فعالی همراه با حرکات بی هدف پیدا میکند.
دکتر فربخش ضمن اشاره به اینکه طی سالهای سپری شده از شروع برنامه، بالغ بر پانصد هزار نوزاد در جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مورد غربالگری و تشخیص زودرس بیماریهای مذکور قرار گرفته اند، افزود: با انجام این غربالگری ساده و کم هزینه از عوارض جبران ناپذیر و دائمی و پرهزینه این بیماریها بر نوزادان نظیر عقب ماندگی ذهنی، کم شنوایی و افت تحصیلی جلوگیری شده است.
وی با بیان این که متاسفانه تمام نوزادان مبتلا به بیماری فنیل کتونوری قبل از اجرای برنامه غربالگری در سال ۱۳۸۶، به دلیل کشف دیررس بیماری، به عقب ماندگی ذهنی به درجات مختلف مبتلا میشدند و با اجرای این برنامه از بروز موارد مشابه جلوگیری به عمل آمده است، این امر را یکی از ارزشمندترین دستاوردهای حوزه بهداشت برشمرد؛ چراکه بروز عوارض بیماری در هر کودک منجر به ایجاد پیامدهای جبران ناپذیر و متعدد خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی - درمانی خواهد شد.
دکتر فرحبخش افزود: سالانه حدود ۶۵ هزار نوزاد در حوزه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی غربالگری میشوند به طوری که در سال ۹۷، بالغ بر ۶۶ هزار نوزاد مورد غربالگری قرار گرفته اند که از این تعداد ۱۷۸ مورد مبتلا به هیپوتیروئیدی نوزادی تشخیص داده شده و مورد مراقبت قرار گرفتند. همچنین در سال گذشته ۱۳ مورد ابتلا به فنیل کتونوری کشف و گزارش شده است.
رییس گروه بیماریهای غیر واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان کرد: در حال حاضر، حدود ۴۰۰ کودک تحت مراقبت بیماری کم کاری تیروئید و حدود ۱۷۰ کودک تحت مراقبت بیماری فنیل کتونوری قرار دارند به منظور پیشگیری از بروز فرزندان بیمار دیگر در والدین دارای فرزند مبتلا به فنیل کتونوری نیز ۱۴۶ نفر از مادران این بیماران که در سنین باروری قرار دارند از خدمات مشاوره، مراقبت و پیگیری در مراکز خدمات جامع سلامت منتفع میشود.
فربخش در ادامه به نحوه ارائه خدمات درخصوص این برنامه پرداخت و اظهار داشت: نوزادان شناسایی شده مبتلا به بیماری کم کاری تیروئید به مدت ۳۶ ماه تحت مراقبت مستمر مراکز خدمات جامع سلامت قرار میگیرند. همچنین نوزادان مبتلا به بیماری فنیل کتونوری شناسایی شده جهت دریافت درمانهای تخصصی به بیمارستان منتخب ارجاع شده و خانوادههای آنان از خدمات رایگان مشاوره ژنتیک در مراکز خدمات جامع سلامت بهره مند میشوند. با انجام مشاوره و آزمایشات تخصصی ژنتیک در خانوادههای مبتلا از بروز بیماری در فرزندان بعدی خانواده پیشگیری به عمل میآید.
وی در پایان ضمن اعلام این خبر که در حال حاضر ۷۱ مرکز غربالگری نوزادان در سطح دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی وجود دارد، از مردم خواستند که برای انجام آزمایش خون کف پای نوزاد در روزهای سوم تا پنجم پس از تولد فرزندشان به مراکز مذکور مراجعه و از سلامت نوزاد خود اطمینان حاصل نمایند.