متاسفانه هر ساله تعداد زیادی از بیماران نیازمند به پیوند عضو که در لیست انتظارهستند، جان خود را ازدست میدهند. همزمان اعضای سالم قابل اهدای بیشماری هم پس از مرگ مغزی زیر خاک مدفون میشوند، اعضایی که میتوانستند جان عده زیادی را به زندگی برگردانند.
اکنون قریب به ۲۵ هزار نفر در ایران نیازمند پیوند عضو هستند اما متاسفانه، روزانه ۷-۱۰ نفر از این بیماران به دلیل نرسیدن به موقع اعضای پیوندی جان خود را از دست میدهند.
چه کسانی میتوانند جزو اهداکنندگان عضو باشند؟
همه میتوانند برای اهدای عضو پس از مرگ اقدام کنند و این کار محدودیت سنی ندارد. ولی لازم است که فرد اهداکننده بیماری مهلک نداشته باشد و نیز اولیای دم اهداکننده رضایت کامل داشته باشند.
چه اعضایی را میتوان اهدا کرد؟
اعضا قابل اهدا شامل؛ قلب ، ريه ها ، کبد ، روده ها ، لوزالمعده و کليه ها می باشد. علاوه بر این برخی از بافتهای بدن نیز قابل پیوند می باشند؛ با اهدای قرنيه می توان بينایی رابه فردی که دچار صدمه شديد به چشم شده باز گرداند. تاندون و غضروف باعث باز سازی اعضای آسيب ديدهٔ مربوطه می شوند. پيوند استخوان میتواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دريچه قلب برای کودکان با بيماری مادرزادی دريچه ای و بزرگسالان با دريچه آسيب ديده به کار می رود. پيوند پوست نجاتبخش بيماران با سوختگی شديد می باشد. پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان های خون می باشد.
برخلاف عضو، بافت میتواند تا 24 و یا حتی 48 ساعت بعد از مرگ فرد اهدا می شود و حتی می توان آن را برای مدتهای طولانی ذخيره کرد. در بیشتر موارد اهدای عضو زمانی صورت میگیرد که فرد اهداکننده دچار مرگ مغزی شده باشد.
فرایند اهدای عضو در مرگ مغزی چگونه است؟
مرگ مغزی یک وضعیت غیرقابل بازگشت است که با تخریب و مرگ بخشهای مهم مغز و از دست رفتن عملکرد آن رقم میخورد. مرگ مغزی با دیگر آسیبهای مغزی مانند کما و یا زندگی نباتی کاملا متفاوت است، چرا که مغز بیماران دچار کما و زندگی نباتی همچنان زنده و فعال است. فرد دچار مرگ مغزی با قطع دستگاه تنفس مصنوعی بلافاصله جان میبازد و در واقع یکی از معیارهای قطعی تعیینکنندهٔ مرگ است.
با این حال، برای اهدای عضو چهار پزشک متخصص و معتمد، مرگ مغزی فرد را تایید میکنند و سپس درصورت دارا بودن کارت اهدای عضو و رضایت خانواده، اعضای فرد اهدا میشود و میتواند با اعضای حیاتی مثل قلب و ریه و ...، جان 8 نفر را نجات داده و با بافتها و اعضای دیگر 53 نفر را نیز از معلولیت برهاند.
برای فرد زنده یا کسی که مرگ طبیعی داشته نیز امکان اهدای عضو وجود دارد؟
برخی از ارگانها و بافتها را میتوان زمانی که شخص اهداکننده زنده است به شخص دیگری پیوند زد مانند مغز استخوان، یکی از کلیهها یا بخشی از کبد. نکتهای که وجود دارد این است که بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا 48 ساعت، نسوجی مانند قرنیه ، دریچه قلب ، استخوان و تاندون قابل اهدا می باشند.
نکته آخر:
طبیعتا زندگی ارزشمندترین چیزیست که داریم ولی اگر بتوان به فرد دیگری نیز زندگی دوباره بخشید ارزشش وصفناپذیر است. کاش هیچ نفسی در صف طولانی پیوند، در انتظار بیسرانجام نماند.
گردآورنده: زهرا مهرعلیان