به گزارش تابناک قم، علی رضا ارجمندی یکشنبه شب در گفت وگو در با خبرنگاران افزود: پرونده «کاروانسراهای ایران» به عنوان بیست وهفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در یونسکو به ثبت جهانی رسید.
وی گفت: روز یکشنبه ۲۶ شهریور در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض عربستان در حال برگزاری است، پرونده «کاروانسراهای ایران» تأیید شد و کاروانسرای دیر گچین قم به ثبت جهانی رسید.
ارجمندی خاطرنشان کرد: در این جلسه، رسول وطن‌دوست به نمایندگی از هیأت اعزامی ایران گزارشی از پرونده کاروانسراهای ایران ارائه کرد.
دِیرِ گچین کاروانسرایی در ایران است که بر سر راه جاده تاریخی ری به قم در مرکز پارک ملی کویر قرار دارد.
دیر گچین یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای ایران است و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این اثر باعث شده آن را «مادر کاروانسراهای ایران» بنامند. دیر گچین در بخش مرکزی شهرستان قم، ۸۰ کیلومتری شمال شرقی شهر قم (کیلومتر ۶۰ بزرگراه گرمسار)، و ۳۵ کیلومتری جنوب غربی ورامین واقع شده‌است.
این بنا را به خاطر داشتنِ گنبدی از جنس گچ دیر گچین نامیده‌اند، اما اکنون چنین گنبدی در بنا وجود ندارد.
بنای کاروانسرا مربوط به دوره ساسانی است و آن را در دوران سلجوقیان، صفویان، و قاجاریان مرمت و بازسازی کرده‌اند.
شکل کنونی آن متعلق به دوران صفویه است. این کاروانسرا در راه باستانی ری به اصفهان مشهور به «راهِ دیر» قرار دارد. در پی تغییر جاده تهران به قم از راهِ دیر به مسیر حسن‌آباد در زمان امین‌السلطان، دیر گچین متروکه شد و افراد محلی از آن برای نگهداری دام استفاده بردند.
قرار گرفتن این مجموعه در کنار بزرگراه قم گرمسار که مسیر اصلی مسافران جنوب و بخش مرکزی ایران بطرف مشهد مقدس است، و همچنین نبود مرکز اقامتی بین راهی در این مسیر تازه احداث، ویزگی منحصر به فرد و ممتازی به این مجموعه داده که می تواند به یک مکان اقامتی و گردشگری تبدیل شود.
کاروانسرای دیر گچین که در گذر زمان و به دلیل بی‌توجهی مسئولان روز به روز بیشتر به نابودی نزدیک می‌شد، تا همین چند سال پیش به عنوان محلی برای نگهداری شتر‌ها و احشام عشایر محلی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
این کاروانسرا یکم مهر سال ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۱۰۴۰۸ به فهرست آثار ملی ایران افزوده و کار بازسازی آن شروع شد.
