به گزارش تابناک : رصد تحولات روابط آمریکا و اروپا نمایانگر فشار سنگین ترامپ بر متحدان اروپایی در موضوع برجام است. ترامپ پاشنه آشیل توافق هستهای را نشانه گرفته و با استفاده از تمام اهرمها در تلاش برای سستکردن موضع سه کشور اروپایی امضاکننده برجام است.
ترامپ به خوبی به این نکته واقف است که نمیتواند موضع اروپا را درباره کلیت برجام تغییر دهد، بنابراین نقطه عزیمت استراتژی ترامپ همانطور که بارها تأکید کرده و تیلرسون نیز در سفر اروپایی آن را تکرار کرد «اصلاح بخشهایی از برجام و مهار ایران در منطقه» است. از نظر ترامپ برجام همانگونه که بارها گفته است برای آمریکا فاجعه و برای ایران فرصتی برای تثبیت برنامه هستهای، پشتسرگذاشتن و خروج سرفرازانه از بنبست اقتصادی قبل از توافق و پیشبرد اهداف منطقهای با استفاده از فرصت رهایی از تهدیدهای منبعث از قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل است.
از همین رو ترامپ از زمان ورود به کاخ سفید درصدد تزلزل در هر سه دستاورد ایران است. به اروپا فشار وارد میکند تا نقاط قوت ایران در توافق هستهای را بازنگری کند، محدودیت ١٥ساله برای غنیسازی را از آن خارج و درباره آن مذاکره مجدد کند، با استمرار تهدید به خروج از برجام مانع سراریزشدن سرمایه شرکتهای اروپایی به ایران شود و نهایتا با کمک متحدان منطقهای خود دستاوردهای ایران در سوریه و عراق را دچار چالش کند. واکنش سه کشور اروپایی به فشارهای آمریکا در سفر هفته گذشته رکس تیلرسون، نمایانگر پایبندی و حمایت این کشورها از برجام بود؛ موضوعی که در مقطع حساس کنونی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و باید برای استمرار مواضع تلاش کرد.
ژان ایو لو دریان، وزیر خارجه فرانسه پس از ملاقات با همتای آمریکاییاش از پافشاری کشور متبوعش به حفظ توافق اتمی سخن گفت و به صراحت اعلام کرد: «اگر ایران برجام را محترم بشمارد که براساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی چنین میکند، ما دلیلی برای تردید در آن نداریم. همه امضاکنندگان باید به آن احترام بگذارند و او (رکس تیلرسون) این را میداند». قبل از این اظهارنظر صریح وزیر خارجه فرانسه، خانم ترزا می نیز بر پایبندی دولت انگلستان بر توافق هستهای با ایران تأکید کرده بود. با وجود این وزیر خارجه آمریکا در آخرین مرحله سفر اروپایی خود در ورشو لهستان مدعی شد با متحدان آمریکا و امضاکنندگان برجام توافق کردهاند که برای بررسی آنچه دولت آمریکا نواقص برجام میخواند، همکاری کنند. تیلرسون در راستای تهدیدات مکرر رئیس خود بار دیگر اعلام کرد «در صورت ترمیمنشدن برجام» از آن خارج خواهند شد.
به نظرم برای مدیریت این مرحله: اولا، نیازمند اجماع نخبگان و تصمیمسازان کشور درباره اصل برجام با قبول تمام موانعی هستیم که نوعا برخاسته از تغییر مدیریت سیاسی در آمریکا و رویکارآمدن ترامپ است. امروز کسی نمیتواند منکر دستاوردهایی باشد که اتفاقا عامل اصلی عصبانیت ترامپ، رژیم صهیونیستی و برخی دولتهای منطقه است و هنری کیسینجر آن را «از مهمترین دلایل قدرتگرفتن و در آستانه اتمیشدن ایران» ذکر کرده است. امروز برنامه هستهای ایران با وجود همه تلاشهای کارشکنانه نتانیاهو و عربستان در طول مذاکرات به رسمیت شناخته شده، سایه تهدیدهای روزمره منبعث از شش قطعنامه الزامآور و ذیل فصل هفتم شورای امنیت منسوخ شده و با تصویب قطعنامه ٢٢٣١ به بایگانی سازمان سپرده شده است و از همه مهمتر تحریمهایی که در صورت استمرار میتوانست منجر به فروپاشی اقتصاد کشور شود، لغو شده و جای خود را به رساندن فروش نفت به حد نصاب سهمیه اوپک و خروج از چرخه معیوب واسطهگری و ویژهخواریهای پرهزینه ناشی از تحریمها داده است. روشن است پذیرش این دستاوردها به معنای سرپوشگذاشتن بر نقاط ضعف و شکننده برجام نیست ولی در عین حال باید پذیرفت که موانع ناشی از دستاندازهای اجرای کامل برجام بخشی از مشکلات اقتصادی کشور است و نه تمامی آن.
ثانیا، تلاش برای حفظ مواضع اروپا در توافق هستهای مهم و تعیینکننده است. هدف آمریکا در پیوندزدن موضوعات دیگر با توافق هستهای برای سستکردن مواضع کشورهای اروپایی است. سفر اخیر تیلرسون نشان داد اروپا مخالف زیر سؤال بردهشدن اصل برجام از سوی آمریکاست. با وجود تهدیدهای مکرر آمریکا نمیتواند به سهولت از برجام خارج شود.
برخلاف تصور نمیتوان خروج آمریکا از معاهده اقلیمی پاریس یا یونسکو را با خروج این کشور از برجام شبیهسازی کرد. چنانچه قبلا گفتهام و تکرار آن ضروری است، باید از ظرفیت اروپا برای حفظ برجام استفاده و تلاش کرد سه کشور امضاکننده توافق در مقابل بدعهدی و نقض مکرر برجام از سوی آمریکا ایستادگی کنند. با وجود این یکی از لوازم تحقق این مهم، پرهیز از افزایش دامنه تنش با آمریکا و ارتقای آن به سطحی است که این کشورها را در مقابل انتخاب بین حفظ برجام (ایران) و آمریکا قرار دهد. در چنین شرایطی تردید نباید کرد اروپا بهویژه در موضوعات غیربرجامی، در کنار آمریکا قرار خواهد گرفت. نقطه عزیمت آمریکا موضوع برنامه موشکی و دستاوردهای ایران در منطقه است. به نظرم ایران باید این مرحله فوقالعاده حساس را با مدیریت هوشمندانه و دیپلماسی رایزنی مداوم با اروپا پشت سر بگذارد و به سلامت از تونل وحشت ترامپ عبور کند. لازمه این کار پرهیز از دستزدن به اقداماتی است که باعث تحریک و تحقیر فرد ماجراجویی مثل ترامپ و مستمسکی برای فشار بیشتر به اروپاست. برنامه موشکی برای بازدارندگی و پیگیری مقتدرانه قدرت دفاعی که از منطقی قوی برای روزآمدکردن برخوردار است، در کانون توجه ترامپ برای متزلزلکردن مواضع اروپا در توافق هستهای قرار دارد. نمیتوان با عبارات کلیشهای از آن عبور کرد؛ این کار به معنای بازکردن فضا برای آمریکا، اسرائیل و عربستان در تشدید فشار به اروپا و تضعیف موضع سه کشور امضاکننده برجام است.
ثالثا، شرایط منطقه بهسرعت در حال تغییر است و بیم آن میرود که در صورت برخوردنکردن واقعبینانه فرصت و دستاوردهایی که با هزینه گزاف به دست آمده، به تهدید تبدیل شود. دکتر ظریف با درک این حساسیت در مصاحبه با روزنامهنگار آلمانی به صراحت از «اعتمادسازی و پیمان تجاوزنکردن به همه کشورهای منطقه ازجمله عربستان» سخن گفته است. ضروری است این رویکرد در اسرع وقت ممکن به برنامه «عملی و اجراشدنی» با درنظرگرفتن نکته مهمی باشد که او در همین مصاحبه به آن اشاره کرده است: «از دید ما مسائل خلیج فارس نیازمند گفتوگو بر مبنای همهجانبهنگری است. باید در نظر گرفته شود که هیچ کشوری نمیتواند در منطقه تسلط داشته باشد... و بههمیندلیل بدون عربستان نمیتوان به جمعبندی دست یافت». تدبیر و راهبرد تجربهشده «مذاکره و دیپلماسی تعامل براساس منطق برد- برد». برونرفت از بحران منطقهای که به دستاویزی برای تضعیف و متزلزلکردن برجام تبدیل شده، در گرو دیپلماسی فعال، پیگیری مجدانه و ارائه راهکارهای عملی است که ظریف به آن اشاره کرده و نه در حوالهدادن به مقالهای که در نشریهای چاپ کرده است.
ترامپ و جنگافروزان حامی او از شرایط منطقه برای احیای ایرانهراسی بهره میجویند، برهمزدن آرایش مخالفان منطقهای ایران در استفاده از قدرت تخریبی ترامپ نیازمند عادیسازی روابط ایران با این کشورهاست. شرایط کنونی که ایران دست بالا را در منطقه دارد، بهترین زمان برای گشودن کانالهای دیپلماتیک و عبور از بحران روابط با ریاض و ممانعت از پناهبردن شاهزاده جوان و کمتجربه به دامن رژیم صهیونیستی است.
منبع : ساعت 24