سنت های پاک و آئین های مقدس را می توان به بهترین شکل و بصورت بکر در سیستان و بلوچستان نظاره کرد زیرا سبک زندگی سنتی و باورهای عمیق و قلبی مردم این سامان در طول سالیان دراز دست نخورده به جای مانده که جغرافیای این استان، پراکندگی، دورافتادگی و سبک زندگی قومی و قبیله ای آنان سبب این امر شده است.
سیستان و بلوچستان را باید سرزمین سنت، آئین و باورهای پاک و دست نخورده دانست که مردم آن توانسته اند در گذر روزگار و پیشرفت های دنیای صنعتی و فناوری اعتقادات و سنت های خود را به بهترین شکل حفظ کنند.
ماه رمضان در این استان اهمیت ویژه ای دارد و مردم برای آن ارزش خاصی قائلند، مردم این استان رسوم زیبایی در این ماه دارند که هنوز هم پس از سالهای متمادی آنها را انجام می دهند.
رمضو الله (رمضونیکه)، چمروک و دهل از جمله این آئین هاست که هر یک پیامی از برکات ماه رمضان و نیز همیاری مردم با یکدیگر در شب زنده داری و تامین نیازهای مستمندان دارد.
یکی از عرصه های نمود فرهنگ و آئین های کهن این سامان اعیاد و مراسم آن است و بهترین عرصه نمایش باورها را نیز می توان در عید سعید فطر به عنوان یکی از اعیاد اصلی مردم شیعه و سنی این استان دید.
عید فطر در این منطقه اهمیت ویژه ای دارد و با توجه به پایبندی مردم منطقه به دین و آئین خود برای این عید سعید سنت های خاصی قائلند.
** سنت های عید فطر در میان اهل سنت و بلوچستان
مردم بلوچ و اهل سنت این عید را به عنوان یکی از اعیاد اصلی خود می دانند و برای برگزاری جشن عید فطر از چند روز قبل تدارک لازم را می بینند.
بازارهای سیستان و بلوچستان در روزهای منتهی به عید فطر شلوغترین و پرترافیک ترین ایام را می گذرانند و زنان و مردان بلوچ برای این روز بهترین و نو ترین جامه ها و کفش را تهیه می کنند.
معمولا زنان بلوچ از چند روز قبل از عید فطر برای خرید پارچه و سوزندوزی های مربوطه به بازار می روند و پارچه فروشی ها و فروشندگی های پارچه های سوزندوزی شده شلوغ ترین روزهای خود را سپری می کنند.
خیاطی ها از رونق زیادی برخوردار می شوند مردم این منطقه از 10 روز مانده به عید و حتی بیشتر از آن پارچه های خریداری شده را برای تهیه لباس محلی بلوچی به خیاط می دهند بطوریکه در این روزها می توان رونق کسب و کار خیاطی ها را به خوبی مشاهده کرد.
شب قبل از عید سعید فطر باید نظافت خانه به طور کامل انجام شده باشد و این وظیفه بیشتر بر عهده زنان است.
حنابندان یکی از آئین های زیبای این منطقه است، در این آئین که در شب پایانی ماه مبارک رمضان برگزار می شود زنان بلوچ با تهیه حنا، دست و پاها را با نقش و نگارهای زیبا منقوش می کنند و آماده برگزاری عید فطر می شوند.
مردم بلوچستان در غروب آخرین روز ماه مبارک رمضان تعدادی از جوانان را به عنوان چمرک برای رویت هلال ماه انتخاب کرده و به ارتفاعات شهر و روستا اعزام می کنند و پس از مشاهده ماه فرارسیدن ماه شوال را به روحانی محل و مردم مژده می دهند.
مردان بلوچ در روز عید با لباس هایی سفید برای برگزاری نماز عید فطر حاضر می شوند زیرا معتقدند البسه سفید و تمیز سبب زدودن شیطان و بدی ها می شود.
همچنین مردان پس از اتمام نماز یکدیگر را در آغوش گرفته و فرا رسیدن عید را تبریک می گویند و در صورتی که از یکدیگر دلگیر باشند طلب حلالیت می کنند.
مردم بلوچ به مناسبت عید فطر سه روز کار و کاسبی خود را تعطیل و به دید و بازدید می پردازند و اگر فردی از نزدیکان خود را از دست داده باشند برای دلداری نزد خانواده او می روند.
**شکرگزاری عید فطر در سیستان
مردم منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان نیز عید سعید فطر را با جشن و سرور و شکرگزاری به درگاه خداوند گرامی می دارند و برای این عید از چند روز قبل تدارک می بینند، زنان این منطقه قبل از رسیدن عید نان، شیرینی و کلوچه خرمایی مخصوص محلی را تهیه می کنند و برای پذیرایی از میهمانان آماده می شوند.
مردم سیستان برای استقبال از عید سعید فطر لباس های نو بر تن می کنند و با ظاهری آراسته در مجامع حضور می یابند.
دید و بازدید و صله رحم یکی از باورها و رسوم خاص مردم این منطقه است و عید را فرصت مغتنمی برای کنار گذاشتن کدورت ها و آشتی دادن افراد می دانند، معمولا در این روز اعضای کوچکتر فامیل به منزل بزرگترها می روند.
همچنین عیدی دادن و گرفتن از سایر رسوم مردم سیستان در این عید است.
مردم این منطقه اعم از زن و مرد به همراه کودکان صبح زود روز عید فطر عازم عیدگاه ها شده و نماز عید فطر را در هر شهر و روستایی با شکوه خاصی اقامه می کنند.
مصافحه و در آغوش گرفتن یکدیگر پس از اقامه نماز از سنت های خاص مردم سیستان و بلوچستان است.
کیسه برکت نیز یکی دیگر از رسوم این منطقه است که در آن افراد با جمع آوری نذورات، فطریه و کفاره، اقلام و مبالغ جمع آوری شده را به اشخاص نیازمند هر محله و منطقه هدیه می کنند.
قربانی کردن نیز از دیگر سنت های مردم منطقه سیستان است که برای تطهیر و زدودن بدی ها انجام می شود.
**عید فطر نماد همبستگی شیعه و سنی سیستان و بلوچستان
ماه رمضان در سیستان و بلوچستان به عنوان سرزمین اتحاد شیعه و سنی بسیار گرامی شمرده می شود، اتحاد مردم این منطقه به حدی زیاد است که دشمنان اسلام و نظام اسلامی تمام تلاششان را برای ایجاد اختلاف در میان آنان بکار گرفته اند اما اعتقاد مردم به آئین های دینی، مذهبی و ملی سبب نقش برآب شدن توطئه های شوم دشمنان شده است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی سیستان و بلوچستان گفت: عید فطر نماد وحدت و همبستگی مسلمانان و یکی از مهمترین اعیاد و آیین های دینی ماست که به بهترین شکل در سیستان و بلوچستان به نمایش گذاشته می شود.
حجت الاسلام عیسی بزمانی اظهار داشت: مسلمانان در روز عید فطر پاداش یک ماه روزه داری را از خدواند به عنوان میزبان و صاحب این ماه دریافت می کنند.
وی افزود: آیین ها و سنت های اسلامی به ویژه در ماه مبارک رمضان در سیستان و بلوچستان از جایگاه برجسته فرهنگی و اجتماعی برخوردار است که از صدر اسلام تاکنون نسل به نسل منتقل شده است.
بزمانی گفت: مردم سیستان و بلوچستان در روز عید سعید فطر به یکی از مهمترین تاکیدات دینی خود که همانا انجام صله رحم است به بهترین شکل عمل می کنند.
وی ادامه داد: مردم ما در این ماه پربرکت استقبال بسیار شایسته ای از قرآن و محافل قرآنی و همچنین نمازهای جمعه و جماعات، آیین های شب های قدر و راهپیمایی روز جهانی قدس داشتند که جای تقدیر دارد.
مردم مومن و خداجوی سیستان و بلوچستان در روز عید سعید فطر با حضور پرشور و نشاط در عیدگاههای شهرستان های زابل، هیرمند، زهک، هامون، نیمروز، زاهدان، میرجاوه، خاش، سراوان، سیب سوران، مهرستان، ایرانشهر، نیکشهر، دلگان، فنوج، قصرقند، سرباز، کنارک و چابهار و روستاهای مختلف نماز عید سعید فطر را به امامت ائمه جمعه شیعه و سنی اقامه می کنند.
رمضان ماه مهمانی خداوند به پایان آمد و شادکامی از آن کسانی شد که خوشه های طلایی این ماه پربرکت را برچیدند و از خوان این نعمت بی دریغ به وسع خویش روزی تناول کردند، دست های نیازمند همچنان منتظر سالی دیگرند تا اگر نفسی برآید بتوانند باردیگر در این ضیافت الهی شرکت کرده و روح و جان را تطهیر کنند.