برای افطار چه غذایی مناسب است؟
شروع افطار با یک لیوان شیر همراه با خرما، کشمش وعسل مناسب است و مصرف نو شیدنی های بسیار خنک و یا چای داغ در هنگام افطار، تشنگی و عطش را بیشتر می کند. در ماه مبارک رمضان لازم است از تمام گروههای غذایی استفاده شود. با روزه داری و حذف یک وعده غذایی که ٦٠٠کالری است، انرژی های ذخیره شده مازاد بر نیاز بدن که به صورت چربی انباشته شده است، کاهش یافته و باعث می شود نوعی جرم گیری در تمام ارگانهای حساس اتفاق بیفتد و برخی سموم نیز از بدن خارج شوند. مواد قندی که در این ایام از طریق مصرف مواد غذایی چون زولبیا و بامیه، حلوا و شله زرد به بدن می رسد، بسیار فراتر از نیاز آن بوده و این مسئله باعث می شود افراد از این موهبت الهی که یک درمان اجباری است محروم شده و در پایان ماه مبارک رمضان به جای اینکه شاداب و سرحال باشند و بدنشان با تجربه تحمل گرسنگی و تشنگی توان خودش را افزون تر کرده و به بازسازی و تقویت سیستم دفاعی اش بپردازد، اثر عکس داشته باشد، ضعیف تر شده و با افزایش قند خون، اوره و نظیر آن روبرو شود.
استفاده مخلوطی از آب و آب میوه تازه و یا سوپ رقیق جو با ترکیب سبزیجات مختلف و غلات که با آب مرغ یا آب گوشت بدون چربی تهیه شده اند برای شروع افطار مناسب هستند.
استفاده از شیربرنج و فرنی که با قطعات میوه های خشک و خلال بادام غنی شده است و یا نان سنگگ به همراه پنیر و گردو هم مطلوب هستند . لازم به ذکر است آرام خوردن غذا و افراط نکردن در مصرف آن نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. اجتناب از نوشیدنی های بسیار خنک بویژه نوشیدنی های گازدار و چای داغ و پی در پی نه تنها کمکی نمی کند بلکه عطش را نیز بیشتر میکند.
مصرف سبزیجات علاوه بر این که از خشکی مزاج جلوگیری می کنند، از این حیث که آب فراوان دارند و این آب به صورت ژلی در دستگاه گوارش باقی می ماند به تدریج آب مورد نیاز بدن را در طول روز تامین می کند. منابع حاوی فیبر چون غلات و حبوبات و انواع سالادها و سبزیجات تازه که با روغن زیتون و آب لیموی تازه تهیه شده اند برای تامین ریزمغذی ها و حفظ طراوت و شادابی در هنگام روزه داری مفید هستند.
بهرهگیری از سوپهای تهیه شده از غلات، حبوبات و سبزیجات و میل نمودن نانهای سبوسدار، حذف یا به حداقل رسانیدن مصرف زولبیا و بامیه، گوشفیل، حلوا، نانهای خامهای، شیرینیهای تر و خشک، نه تنها باعث سرحالی و سرزندگی خواهد شد، بلکه خطر افزایش وزن را در طول روزهداری کاهش می دهد.
غذای سحر چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟
سحری باید یک صبحانۀ کامل و متنوع به همراه مواد لبنی کم چربی و سوپ های تهیه شده با آب مرغ و آب گوشت بدون چربی و حلیم های خانگی باشد. بهتر است از مواد غذایی های که هضم آنها طولانی تر است مانند ترکیبی از غلات و حبوبات در هنگام سحر استفاده شود و از خوردن غذاهایی که دارای پروتئین زیادی هستند و در روغن تهیه شده باید خودداری کرد ، این درست برعکس تصور عامیانه است که می گویند هرچه غذاها سنگین تر و پر روغن باشد ، تحمل آنها را برای روزه بیشتر میکند. در سحر از خوردن چایی پررنگ و قهوه خودداری کنید چون این مواد مدر هستند و آب بدن را دفع می کنند، همچنین از سبزیجات خام و پخته استفاده کنید و نوشابه را هم حذف کنید، سبزیجات در دستگاه گوارش باعث جذب آب می شود و وقتی با آب ترکیب شوند به صورت ژل در می آیند که این عمل باعث نگهداری آب در بدن و عدم دفع زودهنگام آب از بدن می شود در نتیجه کمتر تشنه می شوید مقدار مصرف نمک در سحر نیز کم شود.
افراد نباید سحری را از برنامۀ غذایی حذف کنند چون باعث کاهش توان افراد در مقابل گرما ، بروز سرگیجه ، حالت تهوع ، عدم تمرکز و از این دست مشکلات می شود.
استفاده از نانهای پر دانه یا سبوسدار، گنجانیدن انواع مغزها و آجیل آلات در حد معقول (مثل بادام، پسته، گردو)، پنیر و شیر و ماست کم چربی و سالادهای تهیه شده از انواع سبزیجات خام و پخته با روغن زیتون و آبلیموی تازه غنی شده با کنجد یا گردوی خرد شده، به خصوص حلیمهای خانگی تهیه شده از جو یا گندم پرک شده با سینه مرغ یا بوقلمون غذای بسیار مناسب و پیشگیری کننده از افت قند خون و گرسنگیهای زود هنگام میباشد. به جای حلیم، آش و سوپ سبزیجات با بنشنهایی از قبیل عدس، لپه، لوبیا و غلاتی مانند جو، گندم و برنج نیز از جمله غذاهای مناسب است.
همچنین جهت تامین آب کافی بدن و مواد معدنی و ویتامینها، نوشیدن آب فراوان در فاصله بعد از شام تا سحر و میل کردن انواع میوههای فصل و کمی آجیل در این فاصله بسیار مفید میباشد. بهتر است به هنگام سحری، به جای میوه، سبزیجات میل گردد که یک منبع ذخیره آب در طول روز تلقی میشود. انواع سبزیجات مناسب عبارتند از: کلم بروکلی، کدو، نخود فرنگی، لوبیای سبز، گوجه فرنگی، هویج، کلم غنچه (کلم فندقی)، فلفل دلمهای، اسفناج، تره فرنگی، جعفری، گشنیز، کرفس و بامیه. از دیگر غذاها می توان به ماکارونی اشاره کرد ، به شرط اینکه خیلی چرب نباشد. در همین حال باید به این نکته هم توجه شود که غذا هر چقدر چرب باشد زمان توقف آن در بدن کاهش پیدا میکند و زود هضم می شود.
نوشیدنی مناسب در ماه رمضان :
بهترین نوشیدنی آب می باشد و فقط باید به این نکته توجه کنیم که زیاد سرد نباشد و در هنگام افطار هم بهتر است شیر کم چرب با خرما استفاده شود و ترجیحا شیر قبلا جوشیده و ولرم باشد. توجه داشته باشید مواد سرد یا نوشیدنی های سرد معده را تحریک می کنند و همچنین عطش را نیز از بین نمی برد اگر بخواهیم از یک نوشیدنی مفید دیگر نام ببریم شربت آبلیمو گزینۀ مناسبی می باشد ، این شربت باید از لیموی تازه و شکر یا عسل خیلی کم تهیه شده باشد چون شکر باعث ترشح انسولین می شود و انسولین مواد قندی را در خون کاهش می دهد در نتیجه در میانۀ روز باعث کمتر شدن قندخون و به وجود آمدن ضعف در بدن می شود.
مصرف مواد قندی موجب گرسنگی روزهداران میشود.
به جای استفاده از انواع شیرینیها، مواد قندی مرکب در برخی مواد چون حبوبات، نخودچی و نان، پنیر و گردو را وارد برنامه غذایی خود کنید.
برای اینکه روزهداران به سردردهای روزهای نخست ماه مبارک رمضان دچارنشوند، میتوانند از هم اکنون با کم کردن مصرف چای و قهوه و یا اگر سیگاری هستند به تدریج فاصله بین دو مصرف را کاهش دهند تا با قطع ناگهانی نیکوتین و کافئین در روزهای نخست ماه مبارک دچار سردرد نشوند.
پرهیز از مصرف بیش از حد مواد قندی نیز لازم است زیرا مواد قندی باعث میشوند که انسولین در بدن ترشح شود و افراد به طور مرتب احساس گرسنگی داشته باشند و برای پاسخ به این گرسنگی، مجدد از مواد قندی استفاده کنند. تکرار این چرخه باعث افت فشارخون، ضعف عمومی و افت قند میشود و ممکن است افراد اضافه وزن پیدا کنند.
تغذیه باید متعادل و متنوع باشد و تمام نیاز بدن به پروتئین و ریزمغذیهای ٥٠ گانه از این طریق تامین شود. هرگونه بیش خوری و کم خوری منجر به سوء تغذیه یا اضافه وزن شده و تبعات خودش را به همراه دارد.
" فریبا شریعتی پور ، کارشناس تغذیه بیمارستان شفا سمنان "