ما ایرانی‌ها جنبه نداریم و چیزهایی که در جامعه نمی‌توانیم بیابیم در فضای مجازی جستجو می‌کنیم و زمانی‌که گوشی‌های همراه در اختیار مردم قرار می‌گیرد، ابزارهای ورود به فضای مجازی در آن نصب شده است.
پیدایش شبکه‌ها اجتماعی مجازی در چند دهه اخیر، یکی از بزرگترین نمادهای تحول جهان است، رخدادی که تأثیرات شگرف آن هر روز در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و دفاعی در عرصه ملی و بین‌المللی نمود بیشتری پیدا می‌کند.
به گزارش ايسنا، در هزاره سوم، پیشرفت‌های تکنولوژی و فضای مجازی سبب کوچک شدن دنیا و افزایش سرعت ارتباط و تبادل اطلاعات شده است.
در این میان متأسفانه مقوله تهاجم فرهنگی و نبود فرهنگ کاربری و نداشتن فضای مجازی طی سال‌های اخیر مخاطرات فراوانی برای کاربران فضای مجازی فراهم کرده است.
فاصله گرفتن اعضای خانواده‌ها با تکنولوژی‌های جدید
یک کارشناس علوم ارتباطات در ملایر در این خصوص به ایسنا گفت: ورود تکنولوژی‌های جدید باعث شده اعضای خانواده‌ها از یکدیگر فاصله بگیرند و زمانی‌که خانواده‌ها باید دور هم جمع شوند متأسفانه هر کدام سرشان در گوشی‌های همراه خود است و در شبکه‌های اجتماعی نظیر تلگرام، فیس‌بوک، اینستاگرام، وی‌چت و ... به سر می‌برند.
اسماعیل ایراندوست تصریح کرد: زمانی‌که شرایط یک تفریح سالم فراهم نبوده و هزینه‌‌بر است، مردم ترجیح می‌دهند به دنبال ارزان‌‌ترین و لذت‌بخش‌ترین تفریحات بروند اما متأسفانه مردم پرسه زدن در اینترنت را تفریح ارزان و لذت‌بخش می‌دانند.
وی اظهار کرد: برخی از خانم‌ها از همسران خود در این‌باره گله دارند و اظهار میکنند زمانی‌که همسرانشان پس از گذشت یک روز کاری وارد منزل می‌شوند، سرشان دائماً در گوشی‌های همراهشان است.
شیوه استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی را نمی‌دانیم
این کارشناس علوم ارتباطات ادامه داد: ما ایرانی‌ها جنبه نداریم و چیزهایی که در جامعه نمی‌توانیم بیابیم در فضای مجازی جستجو می‌کنیم و زمانی‌که گوشی‌های همراه در اختیار مردم قرار می‌گیرد، ابزارهای ورود به فضای مجازی در آن نصب شده است.
وی متذکر شد: هر تکنولوژی‌ای که وارد کشور می‌شود، در کنار آسیب‌ها، فواید و اثرات مثبتی را نیز با خود به همراه خواهد داشت و آنچه که از این آسیب‌ها می‌کاهد، فراهم کردن زمینه‌های آموزشی در این زمینه است و این درحالیست که وظیفه آموزش در دستگاه‌های مختلف به یکدیگر پاس داده می‌شود.
ایراندوست خاطرنشان کرد: بزرگان و اساتید و سیاست‌گذاران باید درباره ابزارهای نوین ارتباطی در فضای مجازی به یک جمع‌بندی برسند، نمی‌دانم چرا فقط آسیب‌های این ابزارهای نوین ارتباطی بیان می‌شود درحالیکه ما شیوه استفاده از آن را نمی‌دانیم.
شبکه‌های اجتماعی موبایلی با شبکه‌های اینترنتی تفاوت دارد
این کارشناس علوم ارتباطات با بیان اینکه ابزارهای نوین ارتباطی در فضای مجازی مانند چاقوی دولبه هستند، گفت: شبکه‌های اجتماعی موبایلی تفاوت‌هایی با شبکه‌های اجتماعی اینترنتی دارد.
وی ادامه داد: زمانی‌که افراد می‌خواهند از رایانه استفاده کنند نخستین ابزار برای ورود به فضای مجازی داشتن اینترنت است، این درحالیست که شبکه‌های موبایلی این قابلیت را آسان‌تر کرده به طوریکه از طریق هر سیم کارتی می‌توان به اینترنت راه یافت.
نوجوانان و جوانان باید مهارت‌های لازم را کسب کنند
ایراندوست نسبت به پرسه دانش‌آموزان در اینترنت از طریق گوشی‌های همراه هشدار داد و افزود: در دبیرستان‌ها و مراکز آموزشی بسیاری از دخترها و پسرهایی که والدین‌شان، آنها را در منازل از راه یافتن به اینترنت منع میکنند، از صبح تا زمانی‌که به خانه باز می‌گردند از طریق گوشی‌های همراه خود در اینترنت سیر میکنند.
وی تأکید کرد: ارتباط جوانان در شبکه‌های اجتماعی موبایلی با افرادی فراتر از فراخور سنشان فراهم شده است بنابراین نوجوانان و جوانان باید از طریق مراکز آموزشی و والدین خود مهارت‌های لازم را کسب کنند تا به هر دعوت به دوستی پاسخ مثبت ندهند.
این کارشناس علوم ارتباطات ادامه داد: سرعت انتقال اطلاعات، دسترسی آسان و لذت و سرگرمی از جمله مواردی بوده که باعث شده ابزارهای نوین ارتباطی در فضای مجازی مورد استقبال افراد قرار گیرند.
وی افزود: جوانان می‌دانند شبکه‌های بومی توسط عوامل و نهادهای ذیربط رصد می‌شود بنابراین افراد تحت تأثیر اینکه نمی‌توانند بسیاری از پیام‌ها را در این شبکه‌ها ارسال کنند، رغبتی برای عضویت در این شبکه‌ها ندارند.
ایراندوست یادآور شد: متأسفانه هنوز کارگزاران سیاسی درباره تهدیدها، مزایا و معایب ابزارهای نوین ارتباطی به یک جمع‌بندی نرسیده‌اند و باید در ارتباط با اینکه فضای مجازی و ابزارهای ارتباطی تهدید یا فرصت هستند، به یک نتیجه واحد برسند.
تکنولوژی فضای مجازی؛ پیشرفت یا سقوط فرهنگ
یک دانشجوی ملایری نیز به عنوان نماینده نسل جوان در این رابطه گفت: آن چیزی که در آمار به دست آمده است شبکه‌های اجتماعی از اواخر دهه 80 تا سال 95 رشد بسیار بالایی داشته است و درحال حاضر تلگرام بالاترین محبوبیت را در بین کاربران ایرانی دارد.
امین قاسمی افزود: بدون آنکه متوجه باشیم یک به یک تجمعی را تشکیل داده‌ایم که زنجیره‌وار افکار همدیگر را مطالعه می‌کنیم و بدون آنکه بفهمیم و بدانیم اهدافمان چیست و در چه بازه کوتاهی، خود را از محیط فیزیکی طرد کرده و در لاک تنهایی تکنولوژی فرو برده‌ایم.
وی گفت: در این بین چه افراد مشهور و چه افراد عامه در این شبکه‌ها عضویت دارند و با یکدیگر در تعامل هستند و جملات و تفکرات یکدیگر را دنبال میکنند بدون آنکه بدانند برای رفع چه نیازی به این شبکه‌ها روی آورده و این عدم شناخت تبدیل به ناهنجاری‌های فرهنگی و گاهی موجب تخریب شخصیتی و اجتماعی می‌شود.
قاسمی خاطرنشان کرد: به طور مثال در بُعد بین‌المللی در جریان جام جهانی 2014 برزیل بعد از بازی ایران و آرژانتین کاربران ایرانی به سمت صفحه شخصی اینستاگرام داور مسابقه هجوم برده و هر کسی با ادبیات خاص خود از خجالت وی درآمد و یا قبل و بعد از بازی در صفحه "مسی" نظرات توهین‌آمیزی را نوشتند که واقعاً جای سوال دارد.
وی تصریح کرد: در واقع این رخدادها از منظر تفریح در بین این کاربران دیده می‌شود و عده دیگری هم ناخواسته از این افراد پیروی میکنند و در مسائل داخلی بین خواننده‌ها و بازیگران هم این مشکلات جاریست.
صمیمیت بین افراد خانواده در معرض نابودی قرارگرفته است
قاسمی یادآور شد: در کنار این ناهنجاری‌ها، مسائل دیگری هم وجود دارد که آسیب‌شان بیشتر بر پیکره افراد و جامعه وارد می‌شود و این موضوع اصل فرهنگ و رسوم را تخریب می‌کند و روابطی که در آن احساسات جاری است را به فضای خشک مجازی تبدیل می‌کند.
وی اظهار کرد: صمیمیت بین افراد خانواده و ارتباط‌ها و دید و بازدیدها به وسیله این شبکه‌ها در معرض نابودی قرار گرفته و رفته رفته این اجتماع غیرفیزیکی بر اداب و فرهنگ غنی ما سیطره یافته به طوریکه همه را به کام تنهایی در تجمع دیجیتالی کشانده است.
قاسمی ادامه داد: دید و بازدیدهای دیجیتالی در طول روز با افرادی که حتی نمی‌دانیم چه کسانی هستند، مشخص نیست تا کجا ادامه خواهد داشت و تا کجا در آن غرق خواهیم شد.
این دانشجوی ملایری تصریح کرد: وقت آن رسیده که با ایجاد یک کمپین ملی، استفاده درست و صحیح را فرهنگ‌سازی کنیم قبل از آنکه در این مجرای تکنولوژی به یک رباط تبدیل شویم.
باید اذعان داشت شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام، تلگرام، فیس‌بوک و ... یک فرصت و یک تهدید جدی به شمار می‌رود و اگر متولیان امر در وزارت فرهنگ و ارشاد، وزارت ارتباطات، وزارت اطلاعات، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها گامی اساسی در این راستا بر ندارند، حوادث ناگوراری که در کمین خانواده‌هاست، به بار می‌نشیند.
به تازگی مقام معظم رهبری در دیدار با معلمان سراسر کشور، با اشاره به گستردگی فضای مجازی و سرعت روز افزون تحولات در این عرصه و ارتباط مستمر جوانان با فضای مجازی بیان داشتند «کسی مخالف استفاده از فضای مجازی نیست، بلکه موضوع اصلی این است که در چنین عرصه‌ای که لغزشگاه است، باید زمینه استفاده صحیح فراهم شود نه اینکه به صورت رها و غیرقابل کنترل باشد.»
رهبر معظم انقلاب اسلامی با گلایه از وزارت ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی فرمودند «کسی به دنبال بستن فضای مجازی نیست، زیرا این کار عاقلانه نمی‌باشد اما چرا هنگامی‌که کشورهای دیگر برای حفاظت از فرهنگ خود، در فضای مجازی چارچوب‌هایی قرار می‌دهند، ما فضای مجازی را رها کرده‌ایم؟!»
افزایش سن ازدواج، عدم تعهد جوانان برای ساختن زندگی مشترک به بهانه ادامه تحصیل و نبود شغل، روابط نامشروع، طلاق‌های عاطفی حتی در بین قشرتأثیرگذار جامعه، تبدیل شدن کانون خانواده‌ها به خوابگاه، افزایش تهمت، تهدید و تحقیر، گسترش فیلم‌ها و صحنه‌های مستهجن توسط تلگرام در بین نوجوانان و جوانان از جمله آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در این عرصه است.
بنابراین رصد وضعیت جاری فضای مجازی و پیش‌بینی و آینده‌نگری تحولات در این فضا در سطح ملی و بین‌المللی، تسریع در راه‌اندازی "شبکه ملی اطلاعات"، اهتمام ویژه به سالم‌سازی و حفظ امنیت همه‌جانبه فضای مجازی کشور، حفظ حریم خصوصی آحاد جامعه، ترویج هنجاری‌ها، ارزش‌ها، سبک زندگی ایرانی- اسلامی و تدوین و تصویب نظام‌های امنیتی، حقوق، قضایی و انتظامی مورد نیاز در رابطه با فضای مجازی باید در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.
