شرایطی که تالابهای طبیعی استان همدان با آن مواجهند چندان امیدوارکننده نبوده و مشخص نیست که چه آیندهای در انتظار این تالابها و اقلیمی که متأثر از آن است، خواهد بود؟
به گزارش فارس، تالابها هم به دغدغههای این روزهای ما اضافه شدند حالا باید چشم به راه باران و برف باشیم تا آبگیری آنها را ببینیم. این روزها تالابها هم از انسان رنج میبرند و چشمشان به آسمان دوخته شده.
تالابها دو کاربرد مهم برای انسان دارند، در درجه اول به محیط زیست منطقه و حفظ اقلیم آن کمک میکنند و در درجه دوم به عنوان یک تفرجگاه محملی برای درآمدزایی خواهند بود. اگرچه هر دو این کاربریها در خطر است و امروز انسان به دلیل پیشبرد خودخواهیهایش حیات تالابها را به خطر انداخته است، اما چراغ تلاش برای احیا و حفظ آنها روشن شده، هرچند در حد سوسو زدن!
امروز مسؤولان محیط زیست اعلام میکنند که آموزش و فرهنگسازی برای حفظ تالابها را در اولویت کاری خود قرار دادند تا بتوانند با تشریح اهمیت حفظ آنها، انسان را به عنوان نگهبانان طبیعت تعریف کنند. اگرچه به گفته خود مسؤولان کار دیر آغاز شده است، اما نیمه پر لیوان این است که کار شروع شده است.
بدون تردید در دنیای امروزی که تکنولوژی، ماشین، دود و انواع آلودگیها دنیا را تسخیر کرده است، انسان که سرشتی گره خورده به طبیعت دارد به دنبال مجالی است که به مأمن خود بازگردد، این مسأله میتواند برای ما که باید هرچه زودتر از دست اتکا به منابع نفتی خلاصی پیدا کنیم یک فرصت به شمار رود آن هم یک فرصت بینظیر.
با بهرهگیری از این فرصت و حفظ و احیاء طبیعت بکر ایرانزمین به ویژه استان کمنظیر همدان میتوانیم سالانه میزبان میلیونها گردشگر خارجی باشیم و منبع اصلی ارزآوری را محقق کنیم. نکته جالب توجه در این راه این است که سرمایهگذاری در حوزه حفظ و احیا فرصتهای طبیعی نسبت به صنایع نفتی به واقع هیچ است در حالی که بازخوردی به مراتب مفیدتر هم در حوزه مالی، اجتماعی و زیستمحیطی دارد. در این میان تالابها همچون گنجینهای هستند که ضمن تأثیرگذاری شگفتانگیزشان در طبیعت و اقلیم فرصتی برای یافتن آرامش نیز به شمار میروند.
بنابر همین مسأله پرداختن به اهمیت حفظ و نگهداری از آن باید به اولویتی اساسی و خارج از شعار بدل شود.
نقش موثر تالابها در تقویت سفرههای زیرزمینی
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان همدان در گفتوگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه هر اقدامی که بتوانیم انجام بدهیم که طبیعت کارکرد سیستمی خود را به مانند قبل داشته باشد به محیط زیست و اقلیم کشور و منطقه کمک خواهد کرد افزود: تالابها کارکردهای مختلفی را در منطقه دارند به ویژه در تغییرات اقلیمی ناحیهای که قرار گرفتند، بسیار مؤثر هستند.
سید عادل عربی با بیان اینکه تالابها باعث ایجاد یک میکرواقلیمی میشوند که ویژگیهای خاص خود را دارد تصریح کرد: تالابها باعث تقویت سفرههای زیر زمینی نیز میشوند و ممر درآمدی برای ساکنان حاشیه آن به ویژه کشاورزان و دامداران هستند.
وی با اشاره به اینکه تالابها در رونق گردشگری به ویژه در حوزه اکوتوریسم بسیار تأثیرگذار هستند ادامه داد: تالابها زیستگاه پرندگان مهاجر هستند و در حوزه ماهیگیری، قایق سواری میتواند گردشگران بسیاری را به سمت خود جلب کند.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان همدان با تأکید بر اینک تالاب باید حفظ شود خاطرنشان کرد: متأسفانه به دلیل توجه نکردن به تالابها و عدم درک اهمیت و بازگو کردن آن تالابهایی در کشور خشک شدند.
وی گفت: در استان همدان سه تالاب طبیعی کوچک و فصلی در استان همدان وجود دارد که شامل آقگل، پیرسلمان و چمشور هستند و سایر آبگیرها و سدها به عنوان تالاب مصنوعی به حساب میآیند که شامل سد اکباتان، شیرینسو و آبشینه بوده و به عنوان تالاب مصنوعی نیز ثبت شدند.
عربی درباره تالاب آقگل اظهار کرد: این تالاب فصلی است و به دلیل بارندگیهای خوب پاییزی در سال جاری آبگیری شده است.
وی افزود: تالاب پیرسلمان زنده بوده و آب دارد، اما تالاب چمشور هنوز آبگیری نشده است و به طور طبیعی باید در اسفندماه این اتفاق رخ دهد.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان همدان با بیان اینکه به مناسبت روز تالابها برنامه ویژهای در تالاب آقگل در نظر گرفته شده است تصریح کرد: این برنامه با مشارکت مردم ساکن در اطراف این تالاب برگزار میشود.
وی با اشاره به اینکه عامل مهمترین تغییرات در تالابها، آب است ادامه داد: هر اقدامی که در منطقه وضعیت آب را تحت تأثیر قرار دهد بر روی تالابها موثر است و باعث خشک شدن آن میشود.
عربی با بیان اینکه مسائلی، چون کمبود بارندگی، تغییر اقلیم و خشکسالی بر روی تالابها تأثیر میگذارد خاطرنشان کرد: توزیع نامناسب بارش فصلی نیز بر تالابها تأثیر گذاشته است.
وی با بیان اینکه تعیین حقآبهها نیز بر روی وضعیت تالابها موثر است گفت: دادن حقآبه تالابها رعایت نمیشود که ممکن است عمدی و یا غیر عمدی باشد.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان همدان با اشاره به اینکه حقآبه تالابها در مسیر قبل از آنکه برسد، مصرف میشود اظهار کرد: تالاب آقگل با این مشکل مواجه است که حقآبه آن تأمین نمیشود.
وی عامل دیگر موثر بر خشک شدن تالابها را چاههای غیر مجاز عنوان کرد و افزود: چاههای غیر مجاز باعث کشیدن آب به سمت خود و در نتیجه خشک شدن تالابها میشود.
عربی با بیان اینکه استفاده بیرویه آب در بخش کشاورزی و دامداری باعث از بین رفتن تالابهای میشود تصریح کرد: برای همه عوامل ذکر شدن در بالا میتوانی مصداقی در تالابهای استان ذکر کرد.
وی با اشاره به اینکه حفاظت از تالابها به طور مستقیم به مدیریت انسان بازمیگردد ادامه داد: اگر انسان دخالت بیجا نکند تالاب حفظ میشود بنابراین اساس کار ما بر آموزش و فرهنگسازی برای عامل انسانی قرار گرفته است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان همدان خاطرنشان کرد: به دنبال آگاهسازی مردم و نقشآفرینی آنها در حفظ تالابها هستیم بنابراین آموزش و جلب مشارکت مردمی اولویت کاری ما در استان همدان است.
وی با بیان اینکه بازدهی آموزش در بلندمدت حاصل میشود گفت: اگرچه باید کار را مدتها قبل باید شروع میکردیم، اما امروز کار آغاز شده است.
اما فعالان محیط زیست و مدیران سازمانهای مردمنهاد که مسائل زیستمحیطی را به عنوان دغدغهای برای خود تعریف کردند و حیات انسان را در گرو حفظ آن میدانند برای نگاه داشتن تالابهای استان چندان امیدوار نیستند.
محمد سوزنچی، یکی از فعالان محیط زیست به فارس گفت: تالابها برجسته همدان را از دست دادیم و همه به تالابهای فصلی محدود شدند، آنها هم چشمشان به آسمان است تا با غرش ابری اندکی آب داشته باشند.
وی با بیان اینکه این تالابها در تابستانها اغلب خشک میشوند اظهار کرد: حفظ و نگهداری تالابها به مدیریت جامع نیاز دارد که البته در سازمان محیط زیست کشوری ارادهای برای تحقق آن نمیبینیم.
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه تالابها را باید کشاورز پایدار حفظ کند که تنها شعارش را میشنویم افزود: متأسفانه درک صحیحی از کشاورزی پایدار نمیبنیم که بتوانیم به حفظ تالابها امیدوار باشیم.
وی با بیان اینکه تالاب طبیعی در استان همدان آقگل در ملایر است تصریح کرد: متأسفانه به دلیل کشاورزی و برداشت بیرویه آب از منابع زیر زمینی این تالاب خشک شده است.
سوزنچی ادامه داد: چندین جلسه مختلف با حضور مسؤولان استان مرکزی و استان همدان برگزار شد تا مشکل آن حل شود، اما وقتی که نمایندگان مجلس از کشاورزانی که بیرویه آب برداشت میکنند، حمایت به عمل میآورند، کاری اساسی پیش نمیرود.
وی خاطرنشان کرد: وقتی آبهای زیرزمینی مصرف میشوند تا آب این کمبودها را جبران کند، سهمی برای تالاب باقی نمیماند و به همین دلیل خشک میشوند.
این فعال محیط زیست با بیان اینکه ۱۰ درصد آلودگی همدان به دلیل خشک شدن تالاب آقگل است گفت: به این دلیل متأسفانه به این مسأله کسی توجه نمیکند.
وی با اشاره به اینکه تالاب شیرینسو بند آب است اظهار کرد:، اما به دلیل تجمع شدن آب در سد شیرینسو و وجود آب شیرین باعث جلب پرندگان مهاجر شد، اما در دو سال پیش شرکت آبمنطقهای به راحتی آب آن را به کشاورزان فروخت و مشخص نیست چه سرنوشتی پیدا کند.
سوزنچی به تالاب پیرسلمان در اسدآباد نیز اشاره کرد و گفت: متأسفانه بزرگترین چالش پیشروی تالاب پیرسلمان ورود فاضلاب صنعتی و مردمی به آن است که از حدود ۱۰ سال پیش تنها محیط زیست شکایت میکند، اما کاری پیش نمیرود.
وی اظهار کرد: تالابی که پرنده در آن نشیند و اقامتگاه و زیست بومش را از دست بدهد دیگر تالاب نیست.
این فعال محیط زیست با تأکید بر اینکه حال تالابهای ما بسیار بد است افزود: ما فقط به باران امید بستیم که ببارد و این تالابها احیا شود وگرنه امیدی به دولت و یا بهرهبرداران نیست.
وی تصریح کرد: برای جلوگیری از تخریب تالابها باید قوانین محکم و البته با پشتیبانی اجرایی تصویب شود.